ENG HNA HI NGE HLU BER LE?

 

He hripui  vanga damdawi lama thawk thi mi 1000 chuang lai an ni tawh an ti a. Health Workers ten ni tina an nun thapin midangte dam nan an thawk mawlh mawlh a ni. Hmannia kan Driver ten hrik kai hlauhawm pawh ni se mipuite tana chak an lak turzia an puang chhuakte khan rilru a tidam sawng sawng a, thingtlang lam lo nei miten khawpui lam chawhmeh an han thawn te, mipui humhim tura Task Force-ho hah ziate hian thil tam tak min ngaihtuahtir a. Thangthar thu leh hla thiamte sawi nin loh tur thil a thleng hnem tawh khawp mai.

 

Tunlaia thil chiang tak pakhat chu thlarau lam rawngbawltua kan ngaih Pastor/Upa/Speaker/Missionary ten inkhung mai lo chu tih theih an neih bik vak lohzia leh chutiang ni ve si loten thih huama rawngbawl a ngai si hi a ni. Thlarau lam hnaa kan ngaih lem loh zawkte pawimawhzia kan hmu chiang hlawm hle mai. Kan ei tur thawh chhuahna kut hnathawh ngat mai hlutzia pawh a lang. Hna zawng zawng hi Pathianah a hlut dan a inang vek tih hriat chhuah tak tak a va duhawm em!

 

Thlarauvin a baptis vek tawh

 

Zofaten kan Pathian Thu pawm dana kan hmasawnna tur ruam pawimawh berte zinga mi chu kan ni tin hna kan hmuh dan hi a ni. Eden sual avanga rim taka thawh ngai ta tlatah kan ngai a, hahdamna chu kan ‘ideal’ a ni a. Kan thawhrim chhan pawh chu chu a ni fo. Hna thawh chu kan ni tin mamawh phuhruk nana awm, kan peih vang ni lo va tih makmawh angah kan ngai hlawm niin a lang. Hna thawk mumal mang lova awm nuam thei chu vannei kan ti zawk hial! Chu chu Pathian Thu zirtir dan a lo ni hauh lo. Mihring hi hna hmanga hrem duh ni sela chuan hna thawh bawrh bawrh theihna hi a la kiang vek zawk ang.  Suala tluk hmain Pathianin hna a lo siam tawh a, hah thikula thawh erawh chu sual rah a ni ngei a, mahse kan Lal Isuan hna pawh hi anchhedawng a nihna atanga tlan chhuakin, Pathian ropuina lanchhuahna hmanruaah a siam ta zawk a ni. Zai thiam chuan a thiamna tihlanna hmanrua atan hla a mamawh ang hian Pathianin a thiltum leh nih tum pho chhuah nan ‘hna’ hi a hmang duh a ni.

 

Duh se chuan Pathianin kan vawkpui thau kan chawm ang hian min chawm thei em em a. Mahse, chu chu a duh dan a ni lo va a tum dan pawh a ni lo. Amah ngei pawh vawiin thlenga hna a la thawh avang hian hna thawh kaltlangin kan Pathian thiltih kan tawm a ni zawk a. Chu kan hna atang chuan Pathian Ropuina lo lang chhuakin, kan ni tin ei tur, midangte tanpuina leh Pathian ina dah tur sum te kan lo thawk chhuak ta a ni. Hna hi Pathian malsawm a ni a, eng hna pawh hi Pathian hna a ni. Ama ruat vek a ni si a. Thlarau baptis bik a awm ngang lo a ni. Genesisah pawh khan hna thawh khan anchhia a dawng lo va, leiin anchhia a dawng mai zawk a nih kha.

 

Theih thleng thlenga inchhekarbawm tura tih kan ni lo

 

‘Pathianah chuan hna hlu bik a awm lo’ han ti thin mah ila kan pawm thei tak tak lo niin a lang. Pastor hna te, Missionary hna te hi kan ngaisang zual bik a. Anni pawh hian mahni inphat leh uluk lehzualin thawk se tih hi kan phut deuh thin. Hman deuha Pastor pakhat ama Kohhran phalna ngeia sorkar hna thawk tura insawn ta kan dawnsawn danah khan a lang chiang khawp mai. ‘Tirhkoh bang te chu ar vengah pawh an tlak lo’ tih tawngkam te pawh a awm a ni. Rawngbawlna leh a bawltute ngaihhlut chu a tha thlawt mai, mahse keimahni hna thawh mekte Pathiana nep deuh zawka ngaih leh tlema inthlahdah theihna dinhmuna ding anga inngaih hi ram leh hnam thanmawh bawk dik tak a ni. Pathian Ram zau tur tithuanawptu lian ber pakha a ni ang. Hei vang hi a ni mai hei asin Mizo Christianity chu a chhuanawm reng lai hian Mizo Hnam zawk chu mi hnungah chak fein kan lim ve zuai zuai chauh a nih hi.

 

Thangtharte chu hna tha zawngin hun an hmanhlel a, rilru hah vangin tih loh loh turte pawh an ti hial fo mai. Hna tha kan tih chu sum leh pai la lut tam thei deuh hi a ni a. Chu chu kan ngaihhlut luatah zah phura social status pawh a siam zel avangin chutiang chu kan duh ber a ni. Kan hna vawn chhan chu kan mawi nan leh kan  awm nawm nan a nih miau avangin a nawm lehzual dan kan zawng zel a. Thenkhat chu eirukna khurah luh phah hialin thenkhat lah posting lamah an lo buai bawk thin a ni. Pathian ropuina lan chhuahna tur ber kan ni tin hnaah chuan a lang chhuak hleithei ta lo va, a rah te pawh a lo hut zo ta a ni ber mai. Hna thawh hi kan nawmna leh inchhekarbawmna tura tih a ni lo va, malsawmna hnar atana ruat a ni tih hriat a va pawimawh em!

 

Pathian hnathawh tawmpuina

 

‘Hna’ kan tih zingah hian midangte tanpuina ni lo hi a lo awm mang reng reng lo a lo nia. Zirtirtu chu midang thiamna petu a ni a, Officer lah midangte thatna tura enkawl leh tih tur zawngtu a ni a, sumdawng meuh pawh midangte mamawh phuhrutu pawimawh a ni. Zaithiam leh inkhelh thiamte lah midangte nun tinuamtu, ni tina inhlawhfate hlei hlei hi a chhawrtuten an pawimawhzia an hre chiang. Chutiang zelin kan ni tin hna Pathian duh dan taka thawh hian keimahni tana kan mamawh thawhchhuahna a nih laiin midangte tanpuina pawimawh a lo ni reng mai a. Hetah hi chuan Kohhran hna, sorkar hna leh private pawh hi a danglam thei tak tak lo a ni.

 

Mi pakhatin a zirtirtu hna bansanin kohhran a bel a, zirtir hna tho an thawhtir leh si a. Kan thian pakhatin ‘A ngai tho a nih chu a thawh…’ tiin a comment nghe nghe a ni. Kohhran huang chhungah ‘thlarau’ takin hna thawkin midangte tana thatna tur kan rel thin emaw kan tih lai hian, sorkar scheme leh program chi hrang hrangte pawh hi mipuite tana thatna tur hlir an rel a lo ni ve reng tho a. A nihna takah chuan sorkar pawh hi mipuite tana sorkar a lo ni reng zawk a. Pathian remruatna vek a lo ni zawk tih a chiang a, heng zawng zawngah hian a ropuina lanchhuahtir hi a tum mai a lo ni. Chutiang tur chuan Pathianin a thawk mek a, ama rilrem zawnga a hna thawha tel mai tur chuan min duhin min sawm zawk a ni awm e. Sorkar hna hi ‘thlarau’ takin a thawh theih a, Kohhran hna pawh hi ‘tisa’ takin a thawh theih theih tho bawk a nia.

 

Kohnaah kan chiang lo thin

 

Damdawi lama thawkten thlarau taka an thawh hlutzia hripui karah hian kan hria, sumdawngte kan mamawhzia a lang chiang, kut hnathawkte thawh chhuah sa tel lovin kan ril a tam mai dawn tih hai theih a ni tawh lo, sorkar fel neih hlutna kan hmu chiang em em a nih hi. Heng zawng zawng hi Pathian hna a ni a, eizawnna ang mai maia thawk lo va, Pathianin min kohna thianghlim leh rinawma kan thawh tur tih hriatna chuan ram a siam tha lo thei lo vang. Pathian rilrua a hlutzia tur thleng hian a lang chiang em em a ni.

 

Kohna chungchangah hian chian tawk loh riauna kan neiin a lang. Hun puma inpek chungchangah chauh he thil hi kan sawi thin a ni. Pathianin Pastor atan emaw, Missionary atan emawa min koh chuan kal loh theih loh angin kan ngai a (koh loh chuan kal ve phal loh emaw kan ti hial!) Chumi atana min koh loh chuan hna dang chu kan duh duh thlang thei leh, mahni inchhekarbawm pawh a tawp chin awm lovin Pathianin a phal ta angah kan ngai mai niin a lang. Chutiang chu a ni thei dawn em ni? Ka ring lo.

 

Pathianin sorkar hna thawk turin a ko che a ni mai thei. Sumdawng turin a ti zawk che pawh a ni mai thei bawk. Ni tin lova thlai enkawl turin a ko zawk che pawh a ni mahna – I duh ang tawka mahni hmasial a, chet len theih ang bera chet len leh theih zah zah sum siam tur chuan a ti lo che. I thiltihah takna, taimakna, rinawmna, thianghlimna, mahni inphatna, insum theihna, midangte tana malsawmna nih tum tlatna, rawngbawlna rilru awm turin a duh zawk che a nih kha. I kut zala tla a nih chuan eng hna pawh, khawi hmunah pawh lung si takin thawk chawt mai la, i hna kha a tha tawk a ni tih hria ang che. I mamawh thawh chhuahna, midangte tanpuina, Pathian rawng bawl nana chhenfakawm a ni si a.