𝐑𝐀𝐔 𝐋𝐎 𝐃𝐄𝐔𝐇 𝐑𝐀𝐔 𝐁𝐄𝐑 𝐒𝐈

 

Tunlai huna Mizo Kristiante ngaihtuah ngai nasa ber chu ‘Thlarau Nun’ hi a ni hial awm e. Eng hi nge ‘thlarau’ ber? Eng thil tih hi nge ‘thlarau’ na ni ang? Engtianga kan awm hian nge kan ‘thlarau mi’ kan nih? Thlarau nun tak hi khawi atanga zir tur nge? Engtia zir chi nge? Chaw nghei leh tawngtai nasata neih tam chi a ni ber em? Thlarau mi ni turin thil pawimawh bik zual a awm em? Tu sawi nge kan awih ber dawn? A tehfung tha ber leh kan ngaih pawimawh ber tur chu eng nge ni ta ang le?

 

Tunlai rau style

Mi tam tak tan chuan ‘thlarau nun’ chu nunphung pangngai piah lama thil thleng – hlimna nasa bik emaw, tawnghriatloha rak nawk nawk emaw, Pathian inpuanna thar dawn leh thilmak tih te pawh a ni ta ve ang. Chutiang em kan ngaihdan a nih loh pawhin han rik deuh mup mup te hi kan ngai thlarau lo thei lo tlang ta chu a ni a. Thlarau malsawmna nasa taka dawn leh lam hlimna pawh ka sawi zawm reng chu a ni. Kan thlarau nun hi mipui tamna hmunah kan teh thiam hle a, a fala tlatna hmunah kan teh thiam lo fo thin. Nunphung pangngai hi kan hmu thlarau thiam lo a nih chuan thangthar kan tu leh faten ‘thlarau nun’ leh ‘haw haw nun’ an suihzawm nghet tual tual ang a, a fuh lo hle ang.

Mipui tamna leh program lianah chauh thlarau hnathawh kan hmu thiam ang tih hi thil hlauhawm tak a ni. Chu chu Kristian sakhaw kalh a ni chiangbang dawn si a. Kristian zirtirna dik chuan hmanlai atangin ni tin nunah hian thlarau nun hman tur a nihzia a lo keng nung tlat a. AD 110 vel daihah tawh khan Kohhran Pa Ignatius of Antioch chuan thlarau mi nih chhinchhiahna chu mahni khaw chhung Kohhran hotute thu awih hi a ni tih a lo sawi daih tawh a. Zabi 17-na laiah pawh khan Francois Fenelon te chuan “Thlarau nun zawnga inchhala mahni ni tin mawhphurhna thlahthlamtuten Pathian an hnaih thei tak tak ngai lo,” te pawh a lo ti a ni. Tunlai khawvelah pawh hian ziaktu lar The Message Bible buatsaihtu, Eugene Peterson chuan, “Ni tin nun thlarau san tumtute nunah aiin, kawng engkima thlarau nun lan chhuahtir tum tlattu te nunah hian Kristiante danglamna hi a lang fiah daih,” a ti a ni. Hlim ruihna leh thilmak dangdai thlenna hmunah aiin ni tin nunphung pangngaiah hian Pathian kan tawng fiah zawk a ni lawm ni?

 

Dawn rau policy

Mizote thlarau nuna kan ti h fuh hleih theih loh nia lang chu ‘dawn’ kan uar lutuk hi a ni awm e. A dawn lam sawi thiam apiang hmu fuhah kan la ngai lehnghal a! Awm mai maia Thlarau dawng tura infuihna hi Bible khawi laiah awm tak ang maw? Chiang kelh kawlhin ‘Hlau leh khur chungin nangmahni chhandamna thawk chhuak rawh u,”(Phil 2:12) a lo ti hmiah mai kha a ni sia. Keini ve chu hlau leh khur chung ni lem lova dawn theihna hmun kan pan khawm ruih ruih a, min rawn pe thei Speaker kan zawng ruai chu a nih ber si hi le! Chhandamna kan hlawh chhuah rual loh chu a thlawna pek dawngtute hian chhandamte nun chu kraws pu nun a nihzia kan pawh lo a, kraws put pawh tum hnih khat va put mai mai ni lovin ‘ni tin’ put a ngai a ni sia. Chumiah chuan thlarau nun tak a awm a, chumi kawng chauh chu thlarau nun dik a ni si a.

Dawn rau policy hi a Kristian lo leh hle mai. Kan rilrua a intuh ngheh tawhzia chu thlarau nuna Camping kan hmachhuan danah hian a langin ka hria. Piangthar tur pawhin rilru fima Isua Krista dawr aiin ‘pianthar huaina’ chan (Thua inchiah nut phawt) mamawh tlatin kan hria a ang thin. Mahni ni tin nuna than len tuma beih fat fat lam aiin kar 2/1 chhunga kawng awlsam in hmuhpui theitu tur tha kan zawng thin a nih hi maw. Thlarau nun dik taka than len hi khawi ‘thlarau hmun’ emaw va chhim leh ‘tu thlarau mi’ thusawi emaw va ngaihthlak lam a ni lo va, keimahnia pek Thlarau nena thawk duna ni tin exercise lakna kawng a ni. Chu chuan nun danglamna tak, hriatnaa than len, puitlinna duhawm leh Lalpa pawlna nun tak tak a rawn thlen dawn a ni. Thlarau nun hi keimahnia Pathian hnathawh rawn thleng rup tur leh amaha par vul chuk ang turin ngai lo hram ang u.  Keimahni ngei hian kan beih a, kan chawm a, hun rei tak chhunga kan thanlentir a ngai tih hriat a va pawimawh em!

 

Rau versus rau

Isua kha a rau em? Rau lo ti ngam kan awm hauh lovang. Isua aia rau a tul em? A tul ti ngam kan awm miah lo vang. Isua rau dan a tawk em? A tawk lo ti thei kan awm lo vang. Isua khan engkim a chang nghal thlap em ni ang? A nih loh hmel. Luka 1:80 –ah ‘a thang lian deuh deuh va, a rilru lam a lo nghet ta telh telh a,’ tih kan hmu a, 2:40-ah ‘a lo sei lian deuh deuh va, a lo chak telh telh a, finin a khat…’ tih kan hmu bawk. Isua pawh a thang lian a nih chuan thlarau nunah hian kan than len ve zel a ngai tih a va chiang em. Tum hnih khat thil thleng a ni lo va, hun rei tak chhunga than len zelna kawng a ni. Chanchin Tha bu 4-te kalh zawngin kum zabi 2-na leh 3-na velah chuan Isua naupan lai nun sawi mak danglamna a lo chhuak a. Kohhranin a hnawl chiang hle a ni. Infancy Gospel of Thomas tih bute chuan a naupan laia a zirtirtute aia hre zawk a nihna te, a hriat sa vek avangin Hebrai tawng leh Grik tawng zir tul a tih lohzia te, an zirtirtu anchhe lawha a tihhlum thu thlengin an ziak mak vel a nih chu!

Heng lehkhabu te leh Chanchin Tha bu 4-te ziak danglamzia kan hmu chiang. Isua thlarau nun chu ni tina tihchangtlun leh thang lian a nihna kan hmu a, Thlarau hruaiin a awm thin tih kan hria. A nu leh paten midangte nena Pathian be ho turin an hruai fo a. Pathian Lehkhabu a zir nasa tih pawh a sawi chhuah (quote) thin atangin kan hre thei. Tawngtaina leh fianrial hun a ngaih pawimawhzia chu Pa nena inpawlna mai piah lamah thlemna hneh nan, a zirtir 12 te a thlan hmate leh Kraws-a a thih dawna a hun hman danah te khan kan hria a ni. Mi chhumchhia te leh Pharisaite nen chawhlui an kil ho fo a. Mawlmang taka nun, Pa hnena intukluh, Inkhawm tai mak leh Chanchin Tha hrilte kha a nun luah hnehtu an ni tih kan hria. Ni tina kan thiltih leh hna pangngaiah Pathian Thlarau duhzawng a nung chhuak a – Pathian mi nih a, Thlarau a khah leh Thlarau mi nih dan dik tak a lantir a ni. ‘Spiritual Hero’-ah a inchhuah lem lo. A thlarau nun kha thilmak tih a ni ber lo va; Thlarau Thianghlim kaih hruaina ang zela ni tin nun a hman thinin khang thilmakte kha a tul ang zelin a rawn thlen zawk thin a ni.

Thlarau Thianghlima paitir a nih leh baptisma a chan hun tih lovah kha chuan Isua kha Thlarauvin a chhun khah thar thu pawh a awm lo a nih kha. Thlarau awmpuina erawh a lang nasa telh telh thung. Tin, Isua nunah khan rik bual bual, taksa khurhna, thunun zawh loh khawpa nasa taka chiau leh lam, tawng hriat loh, tunlaia ‘thlarau hnathawh’ kan tih ang hi kan hmu lem lo a ni. Kohhran din tan tirh lai boruak chungchang sawi a, Tirhkohte Thiltih leh I Korinth 12-14 a kan hmuh ang ‘thlarau hnathawh’ mak danglam ang chi hi a chang lem lo a ni ang. Anin a chang lo mai pawh ni lovin, hemi chungchang hi a zirtir lem lo bawk a. Penticost hnua an ziah Chanchin Tha bu ten Isua nuna hetiang lam an ziak miah lo hi ngaihtuahna tithui thei tak chu  a ni. ‘Thlarau Mi’ ni turin thil tul berah a dah lem lo tih erawh a chiang e.

*****RE28052021*****