𝐀𝐍𝐍𝐔𝐒 𝐇𝐎𝐑𝐑𝐈𝐁𝐈𝐋𝐈𝐒 𝟐𝟎𝟏𝟗




Mizovin ‘Kum chhiat kum’ kan tih mai hi Latin tawngin ‘Annus Horribilis’ an lo ti ve a, Saptawng ang maiin an hmang lar tawh nghe nghe. He tawngkam an hman lar tanna pawh hi a la rei lo viau a ni awm e. Kum 1891 khan Anglican kohhran chuan an lehkhabu chhuahah Roman Catholic Kohhranin Pope ‘dik loh theih lohna’ (Papal infallibility) chungchang thuchhuah an siam kum 1870 kha ‘annus horribilis’ tiin an lo sawi a. Hemi hnu hian Lalnu Elizabeth II –in Lal chhungkuaah vanduaina, nupa inthen leh mualpho, a thlen hnem lutuk avangin 1992 kha ‘Annus Horribilis’ a lo ti bawk a, he tawngkam hian a lar phah hle a ni. Kum 2020 a lo thlen meuh chuan ‘Kum chhiat kum’ tih nen a inhmeh a ni chek ang a magazine hrang hrangin kum kal ta sawi nan ‘Annus Horribilis’ an ti ta fur mai a ni.

 

Hripui kan tuar tlang

Kum 2020 meuh chu a hre phate chuan kan dam chhunga kan sawi tawh tur a ni a (kum tha zawk a inher chhuak mekah ngai ila). Hetiang reng renga khawvel chawkbuaitu hi Indopui II-na hnu lamah a la awm ngai lo an ti a nih kha. Kan nunphung a tikhaihlak chiang hle. Pandemic, social distancing, lockdown, mask, sanitizer tih te chu kan pianpui tawng ang maiin kan hre bel tawh a, Pathian Biak Inkhawm ngai pawimawh tura infuihin awmzia a nei hleithei rih lo a nih hi. Pandemic hmaa tla hniam hle tawh central sorkar sum leh pai dinhmun a tlahniam thui hle, tun kum tawp lamah hian a rawn kang ve ek ek a ni awm e. Sumdawnna lian lutuk lo buaipui ho (MSME, micro, small and medium enterprises) hovin an tuar nasa berin an sawi a. India ramah hian MSME hi maktaduai (mtd) 63 chuang awm leh mi chhawr mtd 150 vel nei anga ngaih leh India economy banpui anga ngaih a ni a, hei hi a tlak chhiat zel chuan a pawi ngawt ang. Lockdown khan migrant worker an tih mai, mi statea hnathawka va awm mtd 200 vel kha an khaw lamah a thawh haw ta a nia. Mahni khaw lamah thawh tur mumal an va hmu vek lo mai thei si a, buaithlak tak chu a ni.

India ram pumpuiah school mtd 1 leh a chanve vel khar nia chhut a ni a, zirlai  mtd 286 velin an tuar anga ngaih a ni. Online class te hi innghahna tlak a ni rih si lo va (thingtlang lamah phei chuan 4% chauhvin internet hman tur an nei), zirlaite an ngaihtuahawm takzet. Naupang pakhat chuan, “School kal ka chak tawh lutuk, kumin sikul kan kal theih tawh na turin ka tawngtai ngar ngar… ‘Aw Lalpa…school min kal tir tawh rawh…Please’ ka ti ngawih ngawih mai a ni,” a tih ka hria. A khawngaihthlak hle. Thununna tha tak hnuaia lehkha leh hringnun awmzia zir zel hi an ti lo rei mah mah tawh a ni. Hetianga school khar hian sum leh pai zawng pawhin a lo chhiat phah theih khawp a lo ni a, World Bank-in a chhut danin lockdown avang hian India ramin a thawh chhuah theih a thawh chhuah tak si loh chu Rs 32300000000000/- vel a nia, uiawm tham tak a ni.

Beiseina eng

Kum a inher liam dawn tep khan ka rilruah tawngtaina thu a rawn lang chiang hle mai: “Aw Lalpa, kum 2020 hi a anchhia zawng zawng nen her liam tir la, kum thar thianghlim bawlhhlawhna tel lo min pe ang che. I miten a huhova chibai kan buk theihna tur che leh theih tawpa i rawng kan bawl theihna turin. Amen,” tiin. Kum chhia a ral ang a, kum tha a lo la thleng leh ngei dawn tih ring tlat ila. Tunah pawh hian vaccine an sawi tan tih kan hria a. Pathianin mal sawm ngei sela, he hri huatthlala tak tihrehna hmanrua ni se. Engtik hunah nge mipui mimir min thlen ang tih kan hre thei rih lo va, mahse lak tan a nih chuan hma kan sawn zel tihna a ni. Thilmak leh lawmawm tak chu natna danga vaccine an siam chhung hi kum 10 vel a ni e, an ti a. Covid 19 vaccine erawh chu kum 1 chhungin an peih hi a nia. India ram ngeiin a han siam ve tlat pawh hi hmasawnna a ni. Pathian malsawmna danglam bik a ni lo thei lo.

He Covid hian kan thil pawm dan pangngai pawh a tha zawngin min her remsak ngei sela. Chhungkuaa hun hmanho hlutzia leh pawimawhzia te, mahnia Pathian pawlna nun leh tihtakna kan mamawhzia te thlengin min zirtir sela a duhawm hle. Kan khawtlang nuna loh theih loha kan ngaihte pawh her rem hretin tihdan dang tha zawk a awm thei a ni tih hre chhuak ta ila a lawmawm ngawt ang. Chumi piah lamah pawh min tibuaitu tam tak zawk hi chu nun nana kan mamawh ni lo, awm nawm kan tum vanga kan duh leh neihte mai mai a ni fo tih te, hringnun vawng tura kan mamawh tak tak chu a lo tam vak lem lo tihte pawh kan zir chhuak hial thei ang a. Kan buaipui tam tak leh thenkhat eizawnna hial tling tate pawh a lova awm theih a tam a ni tih hre chhuak kuar kuar ila. Mihring intihhlimna (Entertainment) sports, cinema, fashion, TV shows, etc., lama eizawn theih a that rualin a tawpkhawka kan innghahna chu ei leh in a ni a, chuvangin agriculture hi kan mamawh hmasak ber a ni tih hriat chhuah a hun hle a ni.

Khawvel pum huapa harsatna thlengin khawvel inkungkaihna a her danglam dawrh thin a. Indopui II-na zawhah chuan US a rawn ropui lawr lak angin he pandemic zawhah hian China khi a rawn lawr zawk tura ring an tam a ni. Tunah hian US pawhin a helh ber chu China a ni tawh tih kan hria a. Chu chuan kan Kristiannaah pawh kawh thui tak a nei ngei dawn tih hi hriat tur a ni. Khawvela ram ropui ber US a nih lai chuan Kristiante tan pawh nuam tak a nih dan a awm a, engkimah kan Kristianpui ram ropui chuan influence a nei a. Pathian awm ring lo sorkar China angte khawvela ram ropui ber leh thiltithei ber a nih chuan a danglam ngei ang tih hriat thiam ve mai tur a ni. Khawvel inher zelah hian ‘thlarau leh thutaka’ Amah chibai buktu tur an pawimawhzia a lang chiang telh telh dawn a ni.

 

*****RE08012021******

 

 

 

Comments

Popular posts from this blog

Engtinnge Kristian Nun Nghet kan neih theih ang le?

CHANCHIN THA NIHNA TAK

ISUAA DAMNA