𝐋𝐄𝐇𝐊𝐇𝐀𝐁𝐔 𝐓𝐈 𝐓𝐈: ‘𝐂𝐇𝐇𝐀𝐍𝐃𝐀𝐌 𝐍𝐈𝐇 𝐈𝐍𝐇𝐑𝐈𝐀𝐓𝐍𝐀’ 𝐁𝐘 𝐕𝐀𝐍𝐋𝐀𝐋𝐂𝐇𝐇𝐔𝐍𝐆𝐀




Tuin emaw ‘Lehkhabu chhuak thar, Pastor pakhat ziak, a ‘reformed’ hmel khawp mai, eng emaw a an dawn le?’ tiin a sawi ka lo hriatin ka lo phur nghal em em ringawt a. Mizo Pastor kum lama naupang tein ‘Reformed Theology’ hmachhuana lehkhabu meuh a han ziak ta mai chu ka lawm hle a, a lehkhabu pawh chu chhiar ka chak ta viau mai a. Chu chu hriain thian pakhatin mi rawn present ngat nghe nghe a. Ti ti-a han seprawtui pawh a chakawm lehzual a ni.

A lan dan tlangpui

He lehkhabu hi chhiar chhuah huphurhawm lo tawk phek 140 chauha chhah a ni a. Fiah fai taka chhut niin, a thulakna hnar pawh a phek mawnga dah thlap a ni a, an uluk hle tih a hriat theih mai. Amaherawhchu, hmun thenkhatah bracket chhunga dah a ni nual thung a, inang tlanga tih ni se a duhawm. Tin, footnoting pekna number chhut sin lutuk hian min tibuai thei lek lek a ni. A kawm design erawh Sunday School zirlaibu ni awm takin a tluangtlam hle mai, a ziaktu a Synod bawka ‘a awm e’ ti mai ila. Eng pawh ni se, heti taka uluka lehkhabu an han chhuah chu a lawmawm kan ti lo thei lo a ni. Presbyterian pastor ziah a nihna a langsar mah mah thin erawh chu ka lo ip chawih chawih thin.

Lehkhabu ziah chhan

Thuhmahruaiah fiah takin he lehkhabu a ziah chhan a sawi tlang nghal a. An BD zir laia piantharna ni leh thla neih phut deuh rohtu a tawn vang leh chumi ‘issue’ chu hemi lehkhabu hian sawifiah a tumna a ni ta ber a. ‘Chhandamna chu piantharna nen kan sawi zawm a, piantharna chu chhiah leh tha chiang taka hriat theih puitlin thawkhat hnua thleng tur chi, kan duhthlannaa innghat liau liau, chhandam nih inhriatnain a zui’ anga kan hre fo hi a tawk lohzia he lehkhabu ziaktu hian a vei a ni deuh ber mai. Ka chhiar lai hian kan thian pakhat ka hre chhuak zawk mai. Tlangval fel tak a nih avang khan kan lehkha zir laia Evangelical Union inkhawmah testimony an sawi tir a. Ani chuan ‘Ka pianthar ni leh thla chiah hi ka hre lo va, a tir atanga nu leh pa inzirtirna angin Isua Krista hi ka ring a ni,’ a ti ta mai si a. Hnam dang thianho khan an ngai thiam lo lek lek a ni awm e. A nunah a pianthar lohna an hmu miah si lo va, a ‘ni leh thla’ a sawi theih loh mai vang khan an ringhlel tep tep a nih chu! He lehkhabu ziaktu pawh hian chutiang ngaihdan nei Kohhran Upa a tawng a ni a, a mak khawp mai. Kan tleirawl chhuaha kan Kohhran Upate thung kha chuan pianthar a pawimawh rualin, a ni leh thla hre chiah lo pawhin naupan tet atang pawhin a pianthar theih,’ tiin min lo zirtir thin kha a nia.

A Reformed tawk em?

Hman deuh khan America ramah ‘Young, Restless and Reformed’ tih movement a awm hial a. Thangthar Kristian tam takin mahni boruak nuam tih zawng umna piah lamah thurin dik leh chhenfakawm an zawn avangin ‘Reformed Theology’ an tui thar nasa a. Kan ramah pawh hian chumi kawng chu zawh ila a duhawm tak zet mai. Kan hlimpui tur leh boruak nu tak min pe thei thil ngaih ‘thlarau’ luih leh hlimna boruak chauh hi ‘thlarau’ emaw tihnaah hian kan lut thuk ta mah mah a ni. He lehkhabu hian Reformed a tum hle a, a lehkhabu rawnte pawh hi Reformed Authors deuh vek an ni bawk a. Kohhran nun leh Kristianna hi uluk leh ngaihtuahna fim taka kan thlir thin chuan hei hi a nihphung tur pakhat chu a ni mai awm asin! A ziaktu hian a duhthawh luatah Evangelical leh Reformed ho a sawi hrang lek lek thin hi chu a pawi ka lo ti deuh thin a. A mawh lo ve, tunlai Evangelicalism hi chu a Arminian ta em a, Reformed te hi ‘Original Protestants/Original Evangelicals’ kan ni tih kan hai deuhthaw tawh a nih hi.

He lehkhabu hlut em emna chu Reformed zirtirna Mizoten kan pawm thiam hleihtheih tak loh – Tluk hnua mihring dinhmun (Thlarau Thianghlim puihna tel lo va ring thei kan nih lohzia), kan chhandamnaa Pathian hnathawh (A thawh hmasak vang chauha chhandam kan nihna), Ruatlawk (kan chhandamna chu Pathian chatuan thiltum a nihna) te hi chiang takin a sawi niin ka hria. Bung 8-na ‘Chhandamna Thu leh Pathian Remruat’ tih phei hi chu ngaihawm ka ti fal nalh. Thenkhat chuan Ruatlawk Theology te hi an han hlau ngawt a, Pathian Khawngaihna leh A Chhandamna Thu tuipui tan chuan he thu hi a hlu ngawih ngawihin ka hre thung a ni.

Luhchilh thui deuh se

Piantharna sawi bo tumna hi awm deuh lek leka hriain thenkhat ngaih a tha lo hman thin a. Mahse  piangthar intia ngaihtha viau si piangthar tak tak si lo nia ngaih theih kan tam tawh avang hian siam that duhna ni mai zawkin ka hria. Setana hian mi thenkhat chu min bum chiang a ni tih a lang chiang a. Piantharna theology hian Chhandamna hi hringnuna vawi khat thil thleng (one-time event), chumi kan tawn tawh chuan fel ta vang vang, ang deuhvin a hriat sual theih tlat avangin a pawi hle thin. Chhandamna/Piantharna dik erawh chu ‘life-time’ a ni lo thei lo tih erawh kan hria. Hemi chungchang hi duh aiin a chhui thui lo deuh a, bung 4-na ‘Chhandam nih inhriatna dik lo’ tih hian a lepse viau turah ka lo ngai a, mahse chuti lam reng min hawipui si lo. Heti lam hi rawn chhui thuk leh se a ngaihnawm dawn mang e.

Chhandam nih inhriatna kaihhnawih thurin pawimawh em em chu chhandamna chang tawh a awm theih leh theih loh emaw, chang tawh tan a bo theih leh theih loh emaw thu hi niin a lang a. Thih ni kan thlen hmaa chang tawh kan awm theih loh chuan chhandam nih inhriatna chu a awm thei lo tihna a ni ang a; chhandamna hi a bo leh thei a nih chuan chhandam nih inhriatna chu awm ze nei lo a ni bawkin ka ring. Lehkhabu ziaktu hian a sawi thui lo nangin phek 73-naa  a rawn tar lan zauhah hian ‘bo thei’ lam a awn emaw tih theih mah se he lama a ngaihdan hriat theih turin a sawi belh lem lo va.

Nausen baptisma chungchangah hian a thu a chak hlein ka hre thung a. A ziaktu hian ringtu nu leh pa kara piangte hi chu ‘piangthar sa’ angin a sawi hmiah mai (p.100), hei hi kan la hriat tam loh lampang tak a ni a. A sawi hi a dik a nih chuan thu pawimawh tak a ni tih a chiang thung a. Lehkhabuah hian hrilhfiahna (arguments) a pe tam tawk lo tih pawh a lang nghal a. Hemi chungchang ziakna a hranpa ngatin lehkhabu la sual se ka lo ti ve hial. Ringtu nu leh pa neite hi piangthar sa an nih zel chuan fa sual pakhat pawh kan neih chuan a tu emaw zawk zawk chu ringtu tak kan ni lo tihna a kawk thei ang em? ‘Piangthar sa’ tih tawp ai hian ‘pianthar tawnhriat nei kher lo pawhin a tir atangin Isua a rin nghal theih’ tih mai hi a him zawk em? ‘Piangthar’ tih tawngkam hman dan a inan lo deuh nuai vang em ni zawk? Zawhna a awm zel hi a hlutna pakhat a ni awm e.

Ziak zel teh se

Saptawng lehkhabu ziak thin pakhat an fakna, ‘a scholarly a, mahse a academic si lo’ tih chiah mai hi he lehkhabu ka chhiar hian ka rilrua lo awm a ni a. Mipui mimir tan chhiar nuam takin a chhawp chhuak a, hriat thiam har hmel tak tak pawh tluangtlam deuhvin a sawifiah thiam zel a. Pastoral takin mi ngaihnawm tih zawng leh tuipui, chawk phur thei tur lam um miah lovin kan mamawh thurin dik tak chu a rawn bitum chat a ni tih a hriat theih. A to lo (Rs 100/-) bawk a, leisak fur ila a tha ngawt ang. Ani pawh Mizoten Reformed Thurin kan hriat thiam telh telhna turin han tang sauh sauh sela, lehkhabu dang pawh kan lo beisei zel a ni.

 

*****RE29012021*****

 

Comments

Popular posts from this blog

Engtinnge Kristian Nun Nghet kan neih theih ang le?

CHANCHIN THA NIHNA TAK

ISUAA DAMNA