𝐓𝐇𝐈𝐋𝐌𝐀𝐊 𝐓𝐇𝐄𝐎𝐋𝐎𝐆𝐘


 
Pathian Thu-in  thilmak chungchang a zirtir dang ngun taka kan ngaihtuah a tulna kan chiang tlang ta hle mai. Bible phet chhuaka, “Hetah hian ti hian a inziak alawm,” tih ngawt hi a tawk dawn lo a, a zirtirna kalhmang kan man thiam a tul ang. Sakhaw thil hian thilmak a ken tel ve zel si avang hian ‘thilmak theology’ fel tak neih a ngai dawn a, chu chu Bible zirtirna pumpui bel chiangin kan nei thei dawn a ni. A awmzia chu ringtuten thilmak kan dawnsawn dan tur felfai zawk leh him zawk leh kan thatpui tur kan ngaihtuah tlan a tul, tih hi a ni.

 

Thilmak awm chhan


Bible-in ‘chhinchhiahna leh thilmak’ (signs and wonder) a tih zawng zawng hi Pathian chhanchhuahna hna a thawh hun bikah a tam zual thin a. Bible pumpui kan thlir hian hun pui pathumah chhinchhiahna leh thilmak a buk bik tih kan hmu thei - Aigupta ram atanga Israelte hruai chhuah (Mosia leh Joshua hun) 1450-1390 BC vel ; Ramin hun harsa a tawh zual lai (Elija leh Elisa te hun), 860 -800 BC ; Messia lo kal (Krista leh Apostolte te hun), AD 30-60.  Heng hun lovah hian thilmak a thleng lo tihna ni lovin, heng ‘chhanchhuahna hun’ pathum hunah hian a nasa zual hle a ni. Chu chuan hetiang thilte hi Pathianin tum bik riau neiin a thlentir thin tih a kawk a.

Thuthlung Hluiah chuan Aigupta ram atanga chhanchhuah an nih hun lai vela mi kha an chhuang hle a, chhuan lo awm zel te pawhin an hriat reng turin an inzirtir a ni (Deut 28:46; Sam 135:9; Neh. 9:10; Jer. 32:21). Thuthlung Tharah pawh Isua Krista leh a hnathawh chanchin hrila inzirtir zel hi a thupui ber chu a ni a. Chu tianga tum bik nei a nih avangin nunphung pangngai engtik lai hunah pawh thleng zel tura zirtir leh beisei a ni lem lo va. Israel ho tih tur zawk chu Pathianin khawvel dan piah lama mak taka a chhanchhuah dan hriat reng a ni (Deut. 6:20-24). Thuthlung Thar ziaktu Johana pawhin Isua Krista kan rin theih nana a ziak a nih thu a sawi (John 20:30-31). Tunlaia thilmak hmuh leh tih ve zel ni ber lovin, hun kal tawha Pathian thiltih sak tawh hriata rin  mai kha a tum leh pawimawh chu a ni. Pathian hian ‘miracle worker’ atana min siam a tum ber lo va, ama ‘miracle’ ring tur leh amaha innghat ngam turin min duh zawk a ni.

 

Thilmak a hlauhawm theih dan


Bible kan bih chian chuan ‘thilmak’ hi a tha zawngin a sawi vek lo tih a chiang hle a. Hman sual awlsam tak thil a nih avangin fimkhur a ngai tih a lang. Pathian Thu hian fimkhur turin min duh a ni tih hengah hian a lang chiang:

(a)           Pathian hna thawh pawn lamah thilmak hi a awm. Aigupta dawithiamten tiang rulah an chantir thei ve tho (Ex. 7:8-8:18). Krista dotu lo chhuak turin thilmak tihtheihna nasa tak neiin mi a bum thin (II Thes. 2:9-10; Thup. 13). Sakhaw dang huang chhungah hian thilmak ti thei hi an awm ve vek tho. A uar hlei hlei pawh an ni thin. Chu chuan thilmak chungchangah ngaihdan chin taw neih a tulzia a tilang. Missionary senior tak pakhat chuan ti hian a sawi: “Chhinchhiahna an tih zawng zawng (tihdamna, inlarna, tawnghriatloh, ramhuai hnawhchhuah) zawng zawng hi ka tan chuan thil thar a ni lo. Heng zawng zawng hi sakhaw dang betute zingah ka hmu ve vek. Kristiante danglamna awm chhun chu Kristiante chuan Isua hmingin an tih hi a ni chauh a….hei avang hian  alawm, tihdamna ngawr ngawr ringawt te hi ka phurpui theih tehchiam loh thin. Isua pawh khan a tidam zauh zauh chauh a ni a; mipui an rawn tam dawn lutuk phei chuan a kal bo san daih zel a nih kha,” a ti. Thlarau thila a pawimawh zawk hriat thiam a pawimawh hle mai.

(b)           Bumna hmanrua a ni thei. Deuteronomy 13:1-5 hi kan zir chian a pawimawh khawp mai. “In zinga zawlneiin emaw, mang neih chingin emaw thil mak tak tak leh chhinchhiahna hrilh lawk chu u sela, an hrilh lawk ang thil mak tak tak leh chhinchhiahna te chu thleng dik thin mah se, ngaihven suh u,” a lo ti daih tawh a ni. Thilmak chu a tak a nih leh nih loh a sawi lova, ramhuai hnathawh a ti ngawt lo; “Pathianin amah in hmangaih tak tak em tih a fiah che u a ni,” a ti mai a ni. Pathian tak hmingin Pathian mil lo thil tih a ni fo (Jer. 28). Mosia tehfung theihnghilh loh tur chu hei hi a ni: “Zawlnei der chuan Pathianin chhanchhuahna hna a lo thawh tawh hriatrengna atangin a hruai peng thei em?” tih hi a ni. Mosia hunah chuan Exodus bua thil thleng kha a ni a, keini hunah chuan Isua Krista Kraws leh a Thawhlehna a ni.  Vawiina kan inenfiahna tur a chiang a ni. Pathian hminga thilmak tih zawng zawng hi a tak a nih leh nih loh a pawimawh ber lo. Ringa buaipui an awm zel ang a, ring miah lo an awm zel bawk ang. Kan chik tur chu hei hi a ni – ‘Hetianga rawngbawlna hian Lal Isua Krista hmangaihna thar leh Kristan Krawsa min tlanna leh thihna hneha a thawhlehna te ngaihsanna kawngah min hruaiin min tanpui tawk em?’ tih hi. A uar tur ber hi kan uar tawk em? A penhlehah kan lo hlim ve mai mai em ni? A sir vela thu mak leh ngaihnawmte hi kan lo buaipui mai mai a, sawi tha viau leh thlarau mi takah kan inngai ta mai em ni? A thu a awm tawh avangin ngaihven pawh ngaihven tawh loh tur a nih chu.

(c)            Pathian tum kan thelh phah daih thei. Chanchin Tha bu 4-te hian thilmak mipuiin an phut a, Isuan an hnawl sak vawi tam tak an sawi (Matt. 12:38-45; cf. 16:1-4; Mk. 8: 11-12; Lk. 11:16, 29). Isua hi kan dawithiam rawih, kan hmuh leh duhzawng min tihsaktu atana ngaih mai a awl hle a ni ang. Tihsual a awl. Nawmsip bawl mi Heroda khan ‘miracle’ a hmu chak ngang mai. Isua khan a hmaah ti ngat phei se chuan boruak kha a danglam vek mai thei. Mahse, Isuan biak tlakah a ngai lo aniang, tawngkam khat pawh a chhak chhuak duh lo a nih kha. Hmun hnihah Lal Isuan Jona chhinchhiahna mai lo chu pek an nih loh tur thu a sawi ( Mt. 12:39-40; Lk. 11:29-32). Thihna hneha a thawhleh tur thu a lo sawi lawk a ni a; Kan Lalpa chuan kan rinna chu ‘A thihna leh thawhlehnaa innghat’ turin a duh a ni.

(d)           Thuawihna nun a pawimawh ber. Matthaia 7:21-23-ah chuan Isuan “Lalpa, Lalpa” tituten Pathian Ram an luh loh tur zia a sawi. Hengho hian Isua hmingin ramhuai an hnawt chhuak a, thilmak tam tak an ti tih kan hria, mahse Isua a lawm tlat lo. An thilmak tih leh chhinchhiahna tih te kha Isuan a hnawl thu a sawi lo. An thiltih te chu makin danglam viau mah se thuawihna an lantir lo a ni. A pawimawh ber chu thilmak tih tam leh tih theih nasat lam ni lovin kawng tha ber hmangaihna (I Kor. 12-14) leh thuawihna a ni zawk. Isua hminga thilmak tih pawh Isua vekin a hnawl leh thei tho a nih chu. Thuawihna a ropui ber tih hi Thuthlung Hlui (I Sam 15:22) leh Thuthlung Thar thuchah a ni si a. Kohhranten kan buaipui ber tur pawh a ni ang.

(e)            Thilmak tihin Isua rawngbawlnaah hmun lai lum an chang lo. Thilmak tih kha a Pathian Ram thu hril leh zirtir hnaah khan a bet ve mai chauh a ni a. Lal Isua tum ber chu tihdamnaah ni lovin a zirtirna zawk kha a ni zel (ent., Mk. 1:14-15, 21, 35-39; 2:2, 13; 3:14, 23; 4:1; 6:1,2, 34; 7:14; 8:31, 34; 9:30-31; 10:1; 12:1, 35). Isuan a tihdamte reng reng kha anmahni ngenna emaw an thiante ngenna emaw chhanna anga a tih a ni vek zawk a. Tunlaia tihdamna nei Evangelist te ang hian tihdamna crusade (Healing Crusade, Miracle Crusade) nei turin a chhuak ve ngai lo va, an taksa natna damna chang turin tumah a sawm ngai lo a ni. Thilmakin mi hip khawm a tum hran lo a nih chu.

 

Thilmak tel lo hian


Thilmak nena rawngbawltute hnawl harsa kan tihna chhan chu mipui an hip a, Chanchin Tha hrilna hmanrua atana kan duh vang niin a lang. Mipui chu an hip nge nge bawk. Amaherawhchu, engkim hi Bible atanga kan teh vek a ngai ang. Deut 30:12-14 thu hi Paulan Rom 10-ah a sawi nawn leh a. A pawimawh nangiang a ni. Israel fate chuan thilmak dang an zawng tur a ni tawh lova, Pathianin an hnam a tlanchhuahna hun bik leh a thiltih sak zawng zawng kha an HRE RENG tur a ni tawh zawk. Thu chu an hnenah a awm a, an ka leh thinlungah a awm a, an zawm mai tur a ni. Thil dang  zawn a tul lo. Chu chiah chu Rom 10-a Paulan a rawn sawi tum niin a lang.

Pastor ropui tak pakhat chuan, “Thilmak buaipui pawlte hian a hlu ber chu an tidal a, a ropui ber chu an tinep a ni. Chanchin Tha hlir hlak hliahtuah an tang nasa em mai,” a ti. Rom 10 chuan, “I kain Isua chu Lalpa a ni tih i tan a, Mitthi zing ata Pathianin a kai tho tih i thinlunga i rin chuan chhandamin i awm ang,” a ti mai a, “Thu chu i ka-ah leh i thinlungah a awm,” a ti leh mai bawk a. Chanchin Tha hril dan dik chu hei hi a ni zawk. A chhan chu Lal Isua Krista leh a hnathawhah chauh a innghat. Isua Krista chawimawiin a awm a ni. Chu chu Thlarau Thianghlim hnathawh dik tak a ni. Thil dangin a pawlhsawp loh thutak inhrilh mai chuan rinna a phut chiang bik a; thinlungin thil dang vang ni lova a Chanchin Tha hlir hlak a lo pawmna hi a hlu a ni.  Bible hi Pathian Thu, Thlarau Thianghlim thawk chhuah ngei a ni tih ringtu chuan Bible thu hi a puangin a zirtir mai a. Thildang sehhmeh a mamawh lo. Thlarau Thianghlim chuan ama Thu ngei chu sual thiltihtheihna sut chhiat nan a lo hmang tangkai mai a ni.

 

Thilmak erawh hnawl theih a ni lo


A chunga sawi khi thilmak hnawlna a ni hauh lo va. Pathianin a duh hun hunah tul a tih angin thilmak a ti thei a ni. Kristian dik takte nunah chuan a ti mek bawk a. Ringtu nun dik tak chu thilmaka intan leh ‘thilmak’ dik tak kal zel a ni zawk – chu chu ‘Thlarau Thianghlim tanpuina azara sual hnehna nun’ a ni. Rinna tak nun chuan chu chu a hmuh hmaih ngai lo vang. Amaherawhchu, tuin emaw ‘a nawm a maka’ magic anga tih theih chi a ni lo va; rawngbawlna hmatheh bera hman chi pawh a ni lo bawk a, Thlarau nuna ropui bikna thil pawh va ni suh! Van chhawng sang ber pawh han thleng se kan Chanchin Tha neih baka ropui leh pawimawh hi a awm chuang lo a nia (Gal 1:8). Bible hian hemi kawngah fiah taka min zirtirte hi kan hriat leh ngaih pawimawh a tul tak zet a ni. Kan Pathian hian chiang lo ruaia a Kohhrante kan kal hi a duh dawn der si lo va.

 

*****RE07052021*****

 

 

Comments

Popular posts from this blog

Engtinnge Kristian Nun Nghet kan neih theih ang le?

CHANCHIN THA NIHNA TAK

ISUAA DAMNA