𝐊𝐇𝐀𝐖𝐍𝐆𝐀𝐈𝐇𝐍𝐀 𝐓𝐇𝐈𝐀𝐍𝐆𝐇𝐋𝐈𝐌


 

Khawngaihna pangngai mai ni lo, ‘Pathian Khawngaihna’ dik tak chu kan buaipui ber tur a ni a. Pathian nihna dik kan hriat loh chuan kan suangtuahna Pathian kan lo be mai mai thei a. Pathian kan hmuh chian loh chuan a khawngaihna kan hmu chiang miah lovang. Mi tam takin a khawngaihna uar luatah a nihna leh a zia kan kal kân hial niin a lang. Pathian khawngaihna chu eng ang pawhin sawi dawn ni ila, a thianghlimna ropui leh a tihbaiawmna hi bawh kân theih a ni lo. Pathianin engti kawng pawhin a thianghlimna hi a thlah dul dawn si lo. Pathian khawngaihna tak hre tura bul kan tan dawn chuan thenkhat tih anga sual bula tan lovin, Thianghlimna-ah bul kan tan zawk a ngai ang.

Tihbaiawm ber

Pathian khawngaihna, misualte a pawmzia hi kan uar, uar tur pawh a ni. Kan dawn lam a nih tlat avangin a sawi pawh a nuam. Pathian thiltihtheihna, engkimtithei Pathian a nihna pawh hi tui takin a chai mai theih, engkim tithei lem lo mah ila thiam lohna kan nei chuang lo. Pathian Engkim hria, Chatuana danglam ngai lo, tih te pawh hi lung muang angreng takin a chhut theih. Heng nihna hi Pathian ta vek a nih avangin ni ve chiah lo mah ila, kan thiam lohna a awm lem lo. Amaherawhchu, thianghlimnaah erawh hi chuan kan tla sa a. Pathian Thianghlimna chuan min hnawl a, kan thianghlim lohna kan enin a thianghlimna chu a tihbaiawmna lai tak a ni lo thei lo. 

Kan thianghlim loh hi ‘kan thiam loh,’ a ni tlat. Mizo Kristianten, “Evi leh Adama sual vang kha alawm,” tih kan ching, chumi piah lamah, “Evi leh Adama vang pawh kha a lo ni lo, Setana vang zawk kha a lo nia lawm,” kan ti leh a. Bible hi a pumpuiin han zir chiang teh. Sual a sawina reng rengah hian a tisualtu sawi kân a, Setana puh tak hlauhna a awm em? Genesis atanga Thupuan bu chhiar la, “Nang chu eng ang pawhin felin tha la, Adama thlah i nih avangin Chhandamna chang turin i tan chance a awm lo,” tih a awm em? Kei chuan ka la hmu miah lo. A sawi zawk chu, “Tumah mi fel tak reng an awm lo,” “Adama-ah khan mi zawng zawng an thi a ni,” Adama hnena, “Nangmah avangin lei hi anchhe dawngin a awm ta,” tih te kha a ni. Adama sual leh i sual kha then hrang lo la, Adama leh Evi sual ang chiah kha kan sualna theuh a ni zawk. Mi zawng zawng sualna hi Adama leh Evi-ah khan a lo chiang khawp mai, tia sawi tur a ni zawk ang.

Hebrai ho chuan thil uar tawpkhawk sawi nân trishagion an tih, thumal vawi thum sawi nawn, an hmang thin a (cf. Jer. 7:4; Thup. 8:13). Bibleah hian Pathian chungchânga trishagion hman hi vawi khat chiah a awm a, chu chu ‘ropui, ropui, ropui’, ‘hmangaihna, hmangaihna, hmangaihna’, ‘khawngaihna, khawngaihna, khawngaihna’, ‘engkimtithei, engkimtithei, engkimtithei’, tih ni lovin – Thianghlim, Thianghlim, Thianghlim, a ni. A chhan chu Thianghlimna hi a nihna zawng zawng zinga pakhat a ni mai lova, a nihna dang zawng zawng fan chhuak vektu a ni a. Chuvangin a ropuina chu ropuina thianghlim, hmangaihna chu hmangaihna thianghlim, thiltihtheihna chu thiltihtheihna thianghlim, khawngaihna pawh khawngaihna thianghlim a ni.  Thianghlimna chuan Pathian nihna dang zawng zawng a luan chhuak vek a ni.

Milpui nei lo

Bible-ah hian Pathian Thianghlimna hmu chiangtu a inziak zauh zauh a (e.g., Mosia, Isaia, Petera, Paula). He thianghlimna hmutute reng reng hi an awm ngaiin an awm thei tawh lova, an tlin lohna an hmu chiang em em a, an chapo ngai tawh lova, hlauvin an khur a, hmun ralti leh huphurhawm berah pawh Pathian hnung an zui mai thin a ni. Thianghlimna tihbaiawm tak a ni. Chu Thianghlimna chu thil dang zawng zawngin a pawlh sawp theih loh- ‘bawlhhlawh tel lo’ leh thil dang zawng zawng laka hrang a ni a. Sawifiah ringawt pawh thil har tak a ni. He khawvelah hian tehkhin tur a vang. Pathian Thianghlimna hnaihtu ber chu kan chunga ni(sun) khi niin ka hre ta. Khi ni khi he khawvel thilnung zawng zawng chakna petu, meipui sa em em mai a ni a. A chhungah khian atom bomb sang tam tak puak nawn awn awn ang a ni. Ni chhungah khian thildang engmah a awm thei lo.  Khawvela lung chang ber leh, thir chang ber hi han vawm lut dawn la a luh hmain a zit ral nghal pap pap mai dawn a ni. Engmah a awm thei lo. Eng dang mahin a pawlh thei lo. Tuisik hi 100°C-ah a so bawrh bawrh a, tuihu-ah a chang tihna a ni. Ni han satzia chu, a pawn lam ringawt pawh khi 5500°C, tui so bawrh bawrh aia a let 550-a sa tihna a nih chu. A chhung khi engtiang taka sa ni ang maw? Chutianga sa-ah chuan khawvel kan hmuh theih thil engmah hi a lut thei lo. A hu-ah a chang nghal vek zel a ni. Engmahin nî nihna khi an tawmpui thei lo. Engmahin  a chhunga awm an tlin lo. Pathian Thianghlimna chu chutiang chu a ni.

Kan felna ber leh thatna berte hmang hian Pathian dawr dawn ila, a hu-ah a chang mai, a lut thei lo. Kan sual tenawm tak tak phei hi chu chu thianghlimna chuan a ngaizam lo lutuk a, meipui chheh chhunga alkatara tlang vawrh luh ai pawhin a ral hma zawk. Thenkhat sawi dan phei chuan meidilah Pathianin tumah tlak tir a nei lo. Vanrama Pathian Thianghlimna an han hmuh khan an awm thei lova, anmahni leh anmahni hremhmun lamah an inpal liam thla zawk a ni, an ti. An sualna leh khawlohnate kha Pathian Thianghlimna nen chuan meipui leh alkatra inhmeh loh aiin a inhmeh lo fe zawk a ni.

Kang raltu

Pathian thianghlim leh mihring bawlhhlawh chu kan indo a, kan inrem lova; chu Thianghlimna meipuiah chuan misual chu kan awm theih loh avangin kan tan chuan kan ral hmang mei a ni ta zawk. Thianghlimna chuan min hnawl a, a bulah chuan kan zam a, kan awm thei lo. Kan bawlhhlawhzia, Pathian thianghlim hmaah chuan kan thiam lohzia kan hmuh chian em avangin thiamchantir kan nih hma chuan Pathian thianghlim nen kan inrem thei lo. Amaherawhchu, Pathian thianghlim leh mi sual bawlhhlawh inremna tura thiamchantirna chu Isua Krista rin avangin a lo thleng ta tlat mai. Chu rinna chu ‘Isua Krista Lalpa leh Chhandamtu a nihna pawm, amah zawm, amaha innghah’ a ni. Rom. 5:1,2-ah, “Tichuan, rin vanga thiam kan chan tak avangin, kan Lal Isua Krista zarah Pathian nen inremin kan awm ta. Amah avang vek chuan tuna kan awmna, khawngaihna hnuaiah hian, rinnain kan lut ta a, Pathian ropuina kan la tawm tur beiseina avangin kan lawm bawk a ni,” tiin min hrilh a ni. Chu thiamchantirna rah chu – Pathian nena inremna leh Pathian Thianghlim hnena chen theihna te an ni.

Lal Isua Krista krawsa a thih chiah khan Jerusalem Temple-a hmun thianghlim ber (Holy of Holies) puithiam lal berin kum khata vawi khat a luh theih zawkna daidantu puanzar feet 30 laia sâng nia an sawi chu a chung lam atanga a hnuai lam thlengin a thler ta kawk mai. Hmun thianghlim ber leh thianghlim lo daidanna chu Isua thihna chuan a tiral ta. Hmun thianghlim berah chuan kan awm ve thei ta a. Krista felnaa kan inthuam tak avangin Thianghlimna chuan min hnawl lovin, a hmaah chuan kan inlan ve thei ta a ni. Pathian thianghlimna chuan sual a la kang ral reng a, mahse Krista thisenin min khuh tlat avangin keimahni ral lovin kan sualte chu ni tinin Pathian thianghlimna chuan a kang ral ta zawk a ni. Mi sual chu a sual nena kang ral tur a nih laiin, ringtu chu Krista thisena a inbual tawh avangin amah chu a kang ral ta lo va, ni tinin a sual erawh chu halral thilhlan angin Pathian thianghlimna meipuiah chuan a kang ral ta zel a ni. He kan ralna hi ringtuin a duhthlanna hmanga a inhlanna ang zela thleng a ni. Chu chu Pathian Khawngaihna Thianghlim chu a ni.

Khurh dan dik

Chu Pathian thianghlimna chu kan la tih tho va, kan la hlau tho; kan la zam a, a bulah chuan kan la mur sung sung a, kan la khur thin a ni. Mahse, thianghlimna chuan min hnawl lovin min pawm ta zawk tlat a ni. Hebrai 4:14-16 chuan, “Tichuan, vanahte kal tlang tawh Puithiam lalber ropui tak Isua, Pathian Fapa chu, kan neih avangin kan thurin hi i vuan tlat ang u. Kan Puithiam lalber neih hi kan chak lohnate min hriatpui pha lo a ni lo va, keimahni ang bawka kawng tinrenga thlemna tawk tawh, sual si lo chu a ni. Chutichuan, puih kan ngaih hun taka zahngaihna leh khawngaihna kan hmuh theihna turin, khawngaihna lalthutthleng chu huai takin i hnaih ang u,” tiin min sawm ta hial a. Huai taka hnaih tih avang hian zahpah loh, inthlahdah leh tlakdahna a kawk lo. Isua Krista zarah chu Pathian Thianghlimna tihbaiawm tak chuan min thet darh lovin, Pathianah chuan chanvo kan lo nei ve thei ta a, kan inzawm thei ta, tihna a ni.

Ringtu tan chuan Pathian Thianghlim nena insut chu a zo tawh a, inremna a awm tawh. Pa angchhungah kan awm thei ta. Mahse, kan Pathian hmaah chuan kan la khur reng. Pathian Thianghlim a la ni reng si. Kan khurh hi hlauhlawp leh rap vanga khurh a ni tawh lo. Tih, zah, ngaih ropui, leh ngaih hlut vanga khurh a ni. Kan Pa Vana mi kan tih dan chu sakei hlauha hlauh ni lovin, Pa min hmangaihtu rilru tihnat hlau ang hi a ni. Ama hnenah chuan huai tak leh muang takin kan lo kal a. Kan indai danna chu thiah a nih tawh avangin a hnenah muangin kan awm thei. Inremna thianghlim kan nei tawh tlat. Puanzar a thler tawh avangin huaisen takin kan lut ta a; Pathian thianghlim a nih reng avangin zah leh tih tak chungin kan awm a ni. Pathian Thianghlimna hmutu chu hlauvin a khur a, a khawngaihna dawngtu chuan a tenawmzia a hre chiang a; A khawngaihtu chu Thianghlim a nih tlat avangin ama sual lam ni tinin a ral thin. Ni tin sual lak ata chhandam kan nihna pawh khawngaihna thianghlim Kraws thiltihtheiha vang chauh a ni. Chhuan tur kan nei lo ve.

*****RE16072021*****

Comments

Popular posts from this blog

Engtinnge Kristian Nun Nghet kan neih theih ang le?

CHANCHIN THA NIHNA TAK

ISUAA DAMNA