𝐉𝐎𝐇𝐍 𝐂𝐀𝐋𝐕𝐈𝐍𝐀 𝐊𝐀 𝐍𝐆𝐀𝐈𝐇𝐒𝐀𝐍 𝐂𝐇𝐇𝐀𝐍 𝐏𝐀𝐊𝐇𝐀𝐓



 Thlarau thil hi Mizote tuipui nasat tak pakhat a nih kan hria. Biblein ‘thlarau nazawng’ a tih ang chi hi a awm ve tho tih kal kan thakin kan buaipui a. Thlarau Thianghlim a nih leh nih loh kan fiah ngam lo fo a, tihsual hlauh avanga fimkhur hle awm hi kan fimkhur ngam lo letling thin a ni. Chuvangin vawiina Mizoten kan mamawh chu Thlarau Thianghlim leh a hnathawh hriatna dik a ni lo thei lovang. Thlarau Thianghlim hi minung a nih a, ze nei a nih ngat chuan (a ni ngei bawk a), a hnathawh pawh ‘thlarau nazawng’ hnthawh  laka kan thliar hran thiam a pawimawh em em a ni. Thlarau Thianghlim theology fumfe tak kan neih a ngai tihna a ni a. Chumi kawngah chuan a ni John Calvina hi ka ngaihsan em em. Thlarau Thianghlim leh a hnathawh a sawi dan hi a chiangin a fun kim hle a ni tih a lang.

 

Kan chiang lo

Thlarau hruai nun leh ‘thlarau mi’ nihna hi kan ngaihtuah fo a tul ngawt mai. Protestant zidingin Thlarau Thianghlim kan inzirtir dan pangngai piah lama harhna leh hlimna kan uar luat avangin Pentecostal leh Charismatics an tihte uar lam hian min chim hneh takzet niin a lang. Harhna kan lo dawn tawh te a lawmawm, mahse harhna chauha intihnun kan tum hi chu a dik lo thlawt a ni. Revival dik tak a pawimawh rualin Revivalism chuan min tichhe mek emaw tih theih a ni thung si. ‘Thlarau mi’ nia kan kawhtir pawh insum zo lo va sapa tal leh mi baka che dangdai ngam te hi an ni fo ta a nih hi. Kan tehfung chu Thlarau mi tehfunga tel miah lote pawh an ni hial zawk a! Thenkhat phei chuan an ‘thlarau mi’ nihna leh thlarau chan ropui tak te avangin an lo inchhuang mek bawk a! A lehlamah, chutiang nei ve lote lah thlarau mi lovah an lo inngai mai bawk si! Kan va chiang lo hlawm tak em!

 

Thlarau Theologian

John Calvina leh a zirtirna te hi ‘hil’, ‘hul’ leh ‘thlarau lo’ riauva hria an awm leh thin a. An Thlarau beisei dan a danglam tak lutuk vang a ni mai thei. A nihna takah chuan Thlarau Thianghlim a uar luat avangin ‘Theologian of the Holy Spirit’ tih a hlawh thin a ni a. A theology (Pathian Thu zirtir dan) zawng zawng hi Thlarau Thianghlimin a luan chhuak vek zawk hial a ni awm e. Harhna leh hlimna hmun chauhva Thlarau Thianghlim hmu thiamtute nen chuan Calvina zirtir dan hi a inpersan em lah tak a. Kohhran siam that (Reformation) kha Thlarau Thianghlim thiltihtheihna, pawlna leh Amah avanga zalenna thar chan zual hun a ni e, an ti a. Thlarau thilpek tam tak kha Kohhranah hmuhin a awm thar leh a, tawnghriatloh leh tihdamna te ni kher lovin finna, hriatna, thupuanna, hriat thiamna leh rinna te an nei nasa em em a ni. Thenkhat chuan “Reformed theology hian theology dang zawng zawng (Pentecostal theology telin) aiin Thlarau Thianghlim hi a uar zawk a, a hrethiam thuk zawk a, a hre kim zawk a, a thiltihtheihna leh nihphung zawng zawng hi a rem fel ber a ni,” an lo ti hial a ni. Chutiang tak chu eng nge a nih le?

 

Thlarau Thianghlim hnathawh

A Pathian Thu zirtirna kalhmangah John Calvina hian Thlarau Thianghlim a dah pawimawh lawr lak a, a chang phei chuan thenkhatin an hre thiam lo lek lek a ni hial awm e. Ringtu nihna leh nun zawng zawng hi Thlarau Thianghlim tel lo chuan a awm lo, tih theih a ni. A sawi dan chi hrang hrangte chu:

(i)  Kristian kan nih chhan leh Kristian nun kan nun theih chhan kan chhui tawpna chu Pathian khawngaihna avanga Thlarau Thianghlim hnathawh vek a nihzia thu hi Calvina zirtirna a ni a. Kristian nun chu Thlarau Thianghlim bul tan, a hruai leh a vawn him a ni. Mihring chaknaa innghat a ni lo.

(ii)    Pathian Thlarau Thianghlim chu khawvel vawnga, siamtha a, hruai a, enkawltu a ni. Hetiang hi ni lo se khawvel hi a buai nuai ang. Ringlote zingah pawh thil dik, thil tha, leh mawi zawng zawng hi Amah atanga chhuak a ni.

(iii)  Calvina chuan Pathian Thu ziak emaw, thuhril emaw hi Thlarau Thianghlim hnathawh tel lo chuan a nung thei lo, a ti. Hemi ngaihdan hi Calvina atanga chhuak liau liau(original) niin an sawi. Pathian Lehkhabu nihphung leh a thuneihna pawm theihna hi Thlarau Thianghlim avanga neih theih chauh niin a sawi a ni.

(iv)  Isua Krista tlanna hnathawh zawng zawng hi Thlarau Thianghlim tanpuina tel lo chuan mihringin a sawtpui thei lo, tih hi Calvina thupui a ni. Chanchin Tha thuchah pawimawh - kohna, piantharna, simna, rinna avanga thiamchanna -  tih zawng zawng hi Thlarau Thianghlim hnathawh mihringa lang vek a ni. Pathian Thlarau hnathawh tel lovin ringtu a awm theih loh va, vanram a kai theih loh a ni ber mai. Calvinism hi Thlarauva innghat theology a ni tih kan hre thiam mai awm e.

(v)Calvina chuan  Kohhran hi a lu (Krista) leh memberte (ringtute) Thlarau pakhat hnuaia hmangaihnaa inzawmna niin a sawi. Calvina hian Kohhran a dah sang hle mai a. Thlarau Thianghlim leh Kohhran sawi hrang ve lovin Thlarau Thianghlim rorelna (pneumatocracy) angah a ngai a ni ber mai.

 

Hmuh hmaih a awm em

Mihlim thenkhat chuan, “Tunlai khawvelah hian Thlarau Thianghlim hnathawh in hmu ngam tawh lova, Pathian hi a hring a hrana hna thawk turin in beisei ngam tawh lo a ni,” an ti fo a. An ‘Thlarau Thianghlim’ hriat hi a te mah mah niin ka hre thin. Engvangin maw? Mak danglam leh rik huk hun chauha Thlarau Thianghlim hmu thiamte hi chuan Thlarau Thianghlim nihna leh a hnathawh dan an la man chiang tawk lo a ni ngei ang.

Pentecostal/Charismatic ho pawm dan ai daih hian Calvina zirtir dan hian Thlarau Thianghlim hi a hre thiamin a hre thuk zawkah ka ngai a; Thlarau Thianghlim hnathawh leh thiltihtheihna pumpui chu kan man ber zawkin a lang. Anni ho hian Thlarau Thianghlim hnathawh hi an uar lutuk a ni lova, an uar lo lutuk zawk a ni. An khawhawi a zau tawk lo. Thlarau leh thilsiam chungchang, Thlarau leh Bible inlaichinna, Thlarau leh Kohhran leh Sakramen te, Thlarau leh Kohhran kalphung te, Thlarau leh Kristian nun inkungkaihna zawng zawng an hmu thiam lo. Mimalin a harh thar pui vuk thil chauh an uar a, thil engkima Thlarau hnathawh leh hlutna hi an pawh pha lo zawk fo niin a lang.

Thenkhat chuan ‘Calvina’ hming lam rik ringawt pawh an nin em em lai leh, uluk taka Kristian nun leh zirtirna kalpui tumtute an hmuh ro em em lai hian John Calvina nge nge hi a lo rilin Pathianin hriatna a lo pe thuk mang e. Thlarau Thianghlim chungchanga a zirtirna phei hi chu ram leh hnam thatpui tham, ka ngaihsan  em em chhante zinga pakhat a ni ngei mai.

 

*****RE05032021*****

 

 

 

 

Comments

Popular posts from this blog

Engtinnge Kristian Nun Nghet kan neih theih ang le?

CHANCHIN THA NIHNA TAK

ISUAA DAMNA