𝐇𝐄 𝐌𝐈 𝐇𝐈𝐀𝐍 𝐄𝐍𝐆 𝐍𝐆𝐄 𝐀 𝐓𝐈𝐇 𝐀𝐍𝐆?

 

Tunlai zet chu Zoram khawvel a buai teh e. Social media-ah meuh pawh inhnial lovin kan hawi lam a inang tlang thup mai a nih hi. A awm thlawt, kan nak nem an zen tlat si a. Kan theih ang anga tan ho a ngaihzia kan hmu thiam hi thil lawmawm tak a ni phawt mai. Kan sorkar pawh a che chhe dawn emaw kan tih laiin a kaw tawpah chuan Distinction mark hmu khawpin a rawn che pui leh tlat. Fak a phu e (a phu hunah chuan fak ve mai tur!). Zai dam ber pawhin tawlh theih loh chin a nei, thil phal ber pawhin phal loh chin a nei, mi chak lo ber pawhin hmuhsit leh deusawhna tuar zawh loh chin a nei thin tih hi khawvelin a hre zel ang. Thil lang chiang em em a awm nual a nia:

 

Thangtharte hian rinaiin kan ram leh hnam an hmangaih a ni.

Rual u zawkten thangthar an hmuh dan chu a chhe zawng deuh a ni duh hle – ‘zawmthaw,’ ‘tum ruhna nei lo,’ ‘rual el lo,'  ‘thil tak tak ti ngam lo,’ ‘nawmsip bawl ngaina,’ leh adt. Dik chin pawh a awm ngei ang. Mahse maw, ramri inchuh boruakah hi chuan thangtharte hi an fakawm ka ti. Hranghluite lakah an nep chuangin a lang lo. Ram leh hnam chhan nana an ring rawlh ngam an lo tam em mai. ‘Facebook warrior’ mai chu an ni lo deuh. Sipai silai keng tiang nena hmachhawn ngam hnam kan nihzia lei miten an hre tawh. Kan duh loh zawngah chuan kan alh pup mai a ni. Pitar thleng pawha ral hma tawng ngam kan nihzia khawvelin min hmu. Min hua a nih pawhin min ngaisang ru tho vang. India hmarchhak hnam dangte hian infuihna hmanrua leh entawn turah min ngai dawn tih ka hre chiang! Sorkar laipui meuh pawh hian pawngpaw namnul mai mai chi kan ni lo tih a hre mawlh ang. Politician, sorkar hnathawk, sakhaw hruaitu, nu, pa, tlangval, nula leh PITAR hmeltha thlengin kan tangrual vek tih an hria. Hetiang hnam hi hneh an har ang. Min chirhtheh an lo tum phet lai hian an thinlung chhung tak chuan min ngaisang a ni tih theihnghilh miah loh tur!

 

Mizote hi kan ropuina ruamah chuan tu tluk loh kan ni tih kan hriat thin hi hranghluite sawina  chauh a lo ni hauh lo mai. Thangtharte hian chu ‘Mizo nihna dik tak (identity) chu an la nei chiang. A tul hun takah lan chhuahtir a, pho chhuah thin a nih dawnzia a takin kan hmu ta a ni. Ramri thilah chauh a ni lo, kan hmalam chona chi hrang hrangah hian a par chhuah a va hun tehreng em! Zoram khawvel hian mahni inhaivurnan ni lova Politics khel, awm nawmna tur ringawt ni lo va sorkar hna zawng, midangte tanpuina hmanrua atana sumdawng, Pathian hmangaihna tak tak avanga rawngbawltu, mi ngaihnawm tih zawng aia mi mamawh tak sawi ngam thuhriltu kan va mamawh tak em! Thangtharte zingah hian chutiang mi chu chhiar sen loh an awm ka ring tlat a ni.

 

Thil tak tak kan ngaihtuah a ngai.

Tun tuma ramri buaina a thlen hma lawka social media-a Tippai Swamy Mudalliar intiin Times of India eng article ber emaw a rawn comment lar ta vak khan rilru a tawk lo thei lo va. Lockdown chungchang sawiin “Mizoram chu kum khat leh a chanve vel kal ta atang khan lockdown a ni tawh a. State thawh chhuah chu engmah lo tluk a ni a, industry a awm lo va, factory pawh a awm bawk lo va, excise leh income tax a awm lo, central sorkar sum pek an ring chawt  ni ber mai. Kum 2050 thleng lockdown mah se an awm thei ang,” tiin deusawh angreng takin a rawn comment a nih kha. Insawi mamna leh inthlamuan tawnna comment te chu tam mah se thil nihphung man ve rek ruak tan chuan zaka kun tlawk tlawkna tur a ni chiang si a. Kan saruakna min hlimsak takah chuan mahni hmai hup mai loh chu tih theih kan nei ta lo a ni ber mai. Chhuanlam kan zawng, mahse tling zo a si lo.

 

Khi pa thusawi khi ngaithlak liam mai mai theih a ni tawh lo. Kan ramriah kan sahuata min rawn bei ang hian kan sahuat pawi lai tak a chhir fuh tlat a nia. Mizote nihna (identity) kengtu pui ber chu khi khi a ni si a le! I zak lo a nih chuan a awmzia i man lo a ni mai thei; pawi i ti lo a nih chuan ram leh hnam hmangaihna tak tak i la pawh lo a ni mai thei bawk; eng emaw zawng taka i ngaihtuah chhunzawm lo a nih chuan i chawmawlh lutuk tawh a ni mahna. Vai pa thusawi awmzia khi maw – ‘In ramah hian nuam in ti viau a nih pawhin central chawm hlawma nuam ti mai mai in ni. In sorkar hnathawkte hlawh a tam a nih pawhin central pek tam mai mai in ni. In kohhran a hausa a nih pawhin central sum lo thleng atanga hausa tho a ni. In pastorte hlawh a tam a nih pawhin mipui thawhchhuaha hausa an ni lo, vai sum tho a ni e. In nula leh tlangvalte khawsak a sang a nih pawhin central sum tlana ‘inti-standard’ mai mai an ni. In changkang viau a nih pawhin chawmhlawm changkang mai in ni. In chhawng in nei sang a nih pawhin central suma sak vek a nih kha,’ a tihna ang deuh ni tein ka hria a, ka tim sung sung mai. Pawn lam mi, mi vengva chin, kan nihna hre chiangte ngaihdan tur niawma ka lo hriat thin a rawn sawi chiah ta mai si a! A va tlawm thlak tehreng em ve le. Ni hnih khata siam that mai theih a nih loh avangin hman hmana mahni intodelhna zawn tawh tur a nih vei nen maw. Chhura chengkek lo ang chauh kan la ni rih si a. Vawiinah hian chumi kawng dik chu zawh tan chiah mah ila  hun rei a la duh dawn vei nen kan la zawh tan lo niin a lang si a! Zoram khawvelah khua var mawlh teh se! Thawka phita min hawtute hrek riltam theih anga lan hi bo mawlh teh se!

 

He mi hian eng nge a tih ang?

Vawiinah hian i nih tur leh i tih tur i chian a ngai. I kova awm chu ram leh Pathian leh kan ram leh hnam din chhuah nan i phurh ngei a ngai e. Nghawngkawl nuam a ni lo va, phur zang tak a ni lo tih erawh hria ang che. Kan dinhmun khi tiang a nih reng laia politics hi mahni inhaivur nan chauh i la khel zel a nih chuan ram leh hnam hmelma i ni thei hial zawk lovang maw? Intodelhna rahbi khat pawh min penpui thei lo sorkar nih reng te hi a ropui lem em ni? Term 10 pawh sorkar la thangtharte anchhe phur tur mai mai i ni dawn lawm ni? Sorkar hna tha hi hausak nana i la thawk zel a nih chuan thang leh thar zelten an thiam thei dawn che em ni? He ti zat sorkarin ‘mi thiam’ a chhawr fer fur laia ram hnuk tak tak khawih pha ‘policy’ leh ‘program’ pawh kan la duang chhuak thei lo hi a tlawm thlak ngawih ngawih lo maw?  Kan chhuan ber kan Kristianna te hi hemi zawngah chuan a ‘hlawhchham’ a nih te hi ka hlau thin a ni. I thu hril thinin hei hi a thleng pha ngai lo a nih phei chuan a mu tak i kheh chhuah theih lohna tura Setana hnathawh a la hlawhtling zel a ni mahna. I thlarau nunin hei hi a vei pha lo a nih chuan i thlarau chan a la dik tawk lo tih i pawm ngam ang em? He thil pehhel char char harhna i um zel a nih chuan harhna dik lo i buaipui thin a ni mai lovang maw?

Mizote hi Kristian kan ni a, kan ram hi Kristian ram a ni bawk a, kan ram hmel hi Kristian hmel a ni. Chu hmel chu mi ten eng angin nge an hmuh le? Hmel tuihnai lo tak a put reng chuan Chanchin Tha hrilna engti fakauvin nge a tihthuanawpin a awm ang tih han chhut ve keuh keuh teh le. Pawn lam miten kan Pathian danglamna engtin nge an hmuh tak ang? Chu vang chuan alawm he zawhna hi uluk taka kan chhan theuh a ngai: He mi, Mizo Kristian, hian eng nge a tih ang?

*****RE29072021*****