๐๐„๐“๐‡๐‹๐„๐‡๐„๐Œ

 


Naupangin Bible kaihhnawih a tawngkam hriat hmasak pawl chu โ€˜Bethlehemโ€™ tih te hi a ni ngei ang. Kan Pathian Thu hriatna leh naupan lai hriatna hrim hrim hi chhut let ta ila Krismas kaihhnawih hi a ni deuh vek awm e. Fakna hla kan sak theih hmasak, lengkhawm hla kan hriat hmasak leh nu ho lam kan hmuh hmasak ber chu Krismas kan hman te kha a ni berin ka hre thin. Chuvang tak chuan Krismas hi a hlu a, kan than len zelna kawngah  a pawimawh a ni. Kan hman dan kan uluk a ngai a, Krismas thlarau dik tak kan lan chhuah tir ngei a pawimawh ang. Hlimna ni a nih anga hlim thei ang bera hmang turin duhsakna kan inhlan a ni.

 

๐‰๐ฎ๐๐š๐ข ๐ค๐ก๐š๐ฐ๐ฉ๐ฎ๐ข ๐ณ๐ข๐ง๐ ๐š ๐ญ๐ž ๐›๐ž๐ซ ๐ฅ๐จ

Bethlehem khaw chungchang sawi hmasakna ber chu Jerusalem Governor atana Pharo-an a dah Abdi-Heba lehkhathawn, BC 1400 lai vel daih kha ni tawhin an sawi. He lehkhathawnah hian โ€˜Bit-Lahmiโ€™ tiin a sawi nghe nghe. Heti a nih avang hian a hming hmasa chu โ€˜Beit Lahamaโ€™ (Kanan ho pathian Lahmu in, tihna) nia sawi pawl an awm. Mahse, hriat dan tlanglawn zawkah chuan โ€˜Bet Lehemโ€™ (Chhang in) tihna hi a ni zawk a, Arab ho chuan โ€˜Bayt Lahmโ€™ (Sa in) an ti a ni awm e. He thingtlang khaw lian lo tak thin, lal Davida leh Lal Isua pianna khua lo ni ngat tawh hian Zofate lung a len ngang ni tur a ni, khaw tin hian veng pakhat hmingah โ€˜Bethlehemโ€™ tih hi kan nei fur awm asin!

Tunah chuan Bethlehem hi West Bank huam chhunga awm, Jerusalem atanga chhim lam Km 10 vel chauha hla a ni a. Kum 2017 inchhiarpui khan min 28,591 an awm tih a ni a. Chuti a nih chuan Champhai khawpui nen khian intiat velah a ngaih theih awm e. A khawchhunga mite ei hmuhna ber chu khualzin (tourist) an ni a. He khuaah hian Biak In pakhat โ€˜Church of the Nativityโ€™ an tih, Isua pianna hmun behchhana an sak avang chuan tlawh a hlawh nasat phah hle a ni. Tunlai dinhmunah erawh chuan khualzin an tlem avangin he khaw mite ei leh bar zawnna pawh a tlahniam nasa hle a ni. Judai khawpui te zinga a tet ber loh chhan pawh a chhunga piang avang ni ngat hi vawiinah chuan hmun khawhar a ni ber awm e

 

๐๐ž๐ญ๐ก๐ฅ๐ž๐ก๐ž๐ฆ ๐ญ๐š๐ค ๐ž๐ซ๐š๐ฐ๐ก ๐š ๐ซ๐ž๐ก ๐ซ๐ฎ๐š๐ข ๐ฆ๐š๐ข

Chutih laiin tunlai hian Bethlehem tak tak erawh a reh ruai mai a. Kum 2 a ni ta, a hlimhlawp zawnga Krismas boruak neih a har hle a ni awm e. Indo a reh hleithei si lova Bethlehem khaw mite chuan an tuar tlawk tlawk mai ni tur a ni. I tawngtaisak thin ang u. Hetih lai mek hian kan Manipur unaute chuan kumin chu a theih ang anga Krismas hman an tum a. Nikum khan engmah ti lovin an ngawi ral kha a nia. Kumin chu ral muang kim zat lo deuh a nih pawhin hlim taka hman an tum a ni. An dinhmun ngaihtuahpui hian an khawngaihthlakin a โ€˜tunlai Bethlehemโ€™ angreng hle a ni. Israel ram Bethlehemah pawh hian an halpuah hriat chu bomb tak tak, halmawi hmuh phak pawh missile tak tak thlawk vur vur leh puak leh dur thin te a ni lovang tih sawi theih a ni lo.

Israel ramah khuan indo neuh neuh, a nasa deuh leh ziaawm deuhte chu 1948-a independence an puan atang khan an chawl mang lo va. Tun hnaia a thar ber khu chu October 7, 2023 atanga an tan kha a ni a. Tawp zai an la rel thei ngang lo a nih khu. Remna Lal pianna hmunah remna a awm hleithei lo va, Van angel ho zai ri te pawh hriat tur awm tawh lova reh ngawih ngawihin Bethlehem dai vel pawh nghawr nghingtu a awm tawh lo ni ngei tur a ni. Mi tin thinlungah Remna Lal chu rawn piang nawn leh ngei teh se! Mihringte zinga heti taka indo leh innghirngho a tam mai hi chu hringfa ni ve lo min hretu an awm ngai a nih chuan atthlak an ti ve ngawt thin ang maw le.

 

๐๐ฎ๐š๐ข๐ง๐š ๐ญ๐ก๐ฅ๐ข-๐ข๐ง ๐š ๐ฅ๐ž๐ง ๐ฏ๐ž๐ฅ ๐ญ๐ก๐ข๐ง

Rom sorkar hnuaiah khan Bethlehem chu Emperor Hadrian-an a tichhe hneh hle a, mahse lal Constantine-an tung ding leh a nih kha. Constantine-a hian 327 AD khan โ€˜Church of the Nativityโ€™ Biak In chu sakna tur thu a pe nghe nghe a ni. Hemin hnu hian Samari ho helin an tichhe nasa leh hle a, Roman Emperor Justinian I -an a siam tha leh a. Muslim ho hnuaiah rei fe a awm hnuin Crusaders ho khan an la let a, Catholic kohhran thuneihna hnuaiah a awm chho ta a ni. Tunah tak hian Palestinian National Authority hnuaia awm a ni awm e.

He lung tileng tak khua hi Arab Kristian ho khua anga ngaih thin a ni a, tunah erawh chuan Muslim an tam zawk daih tawh a. Kum 1955 vela 86% kha 2022-ah chuan 10% vel chauh an ni tawh a ni. Krismas hi kum khatah vawi 3 he khuaah hian an lawm thin a. Roman Catholic leh Protestant ten December 25-a an lawm thin hi Greek Coptic leh Syrian Orthodox Kristiante chuan January 6-ah an lawm thung. Armenian Orthodox an titen January 19-ah an lawm ve leh thin bawj a ni. Hriat dan a dang a, tih dan phung pawh a dan thin lai hian Isua pian ni aiin a lo pianna hi lawm ila a tha tlang theuh mai awm e.


๐๐ž๐ญ๐ก๐ฅ๐ž๐ก๐ž๐ฆ ๐“๐ก๐ฎ๐œ๐ก๐š๐ก ๐ค๐ก๐š

Khatia Samuela lal Saula chunga a beidawng, Pathianin Bethlehema chho a, lal atana a mi thlan hriak thih tura a tih khan. Zawlnei Samuela meuh pawh khan mihring tehfung hmangin pianphung thatna te a lo en  ve a, mahse Pathian thutak chuan, โ€œโ€ฆmihring chuan pรขwn lama lan dรขn an en แนญhรฎn a, LALPA erawh chuan thinlung lam a en zรขwk แนญhรฎn a ni,โ€ a ti hmiah mai a, lal awm lo ber anga an ngaih Davida a thih tir ta mai a nih kha. Beramputen an beram an ven zan Bethlehem dai velah khan โ€œChungnung berah Pathian ropui takin awm rawh se, Lei chunga a lawm รชm รชm mihringte hnรชnah rem thu lรชng rawh se,โ€ tiin van zaipawl te an rawn zai tuar tuar a nih kha.

Heng Bethlehema puanchhuah tak thuchah zawng zawng khi he khawvel hian a va la mamawh em!

 *****

 

 

Comments

Popular posts from this blog

๐™๐” ๐‹๐„๐‡ ๐‘๐”๐ˆ๐‡๐‡๐‹๐Ž: ๐“๐‡๐‹๐€๐‘๐€๐” ๐๐”๐ ๐€ ๐๐†๐‡๐€๐–๐๐† ๐ƒ๐€๐

CHANCHIN THA NIHNA TAK

Engtinnge Kristian Nun Nghet kan neih theih ang le?