NUN DUHAWM BER CHU (SAM 1 SERMON)



 Sam bu a hla 150 te hi mihring thinlung, a nih ang anga puanchhuahna a ni a- a lawmna, hlimna, lungngaihna, leh huatna thleng pawh puan chhuahna a ni a, a then phei chu hriat thiam harsa tak tak a awm hial a ni. He Sam 1-na hi a ‘special’ hle a, mi thiam thenkhat phei chuan Sam bu pumpui Kamkeuna angin an ngai hial a ni. He Sam 1-naah hian Sam bu thuchah laimu chu a awm, an tihna a ni. Chu chu zaninah hian kan ngaihtuah ho dawn a ni.

Engthawlna Nun Chu

 Thuziak reng reng hi a constructionin thu a hril viau thin a. Tawng dang ang lo takin ‘Engthawl’ tih lai tak hi Mizo Bible-ah chuan a chang tawpah a awm daih mai a. Hebrai, Greek leh English Bibleah chuan ‘Engthawl’ tih hian a intan a, Sam ziak hi engthawlna a buaipui tih a chiang hle mai. ‘Engthawl’ tih hi Pu Zairema hrilhfiah dan ka hre reng thin. ‘Eng’ chu kan awm bawr leh hrawk inzawmna lai vel sawina hi a ni a. ‘Eng’ tawt chu a hahthlak, hrisel lo tihna a ni a, ‘eng’ thawl chu hriselna tha, thawk nuam, zang tihna a ni. ‘Feeling’, ‘fit’, ‘fresh’ nuam, taksa hahdam, vannei, nihlawh sawina a ni.

 Chutiang mi, Sam-in engthawl a tih, mi vannei bik chu engang mi hi nge ni ang le? He engthawlpa/engthawlnu zia eng ang chiah nge maw a nih aw? Chang 1-naah han let ila he mi hi a lo lang:
(i)                Mi suaksualte remruat anga awm ngai lo (Mi suaksual thurawnna lam ngaithla duh lo va, mi sual ho finna ngaisang ve lo) 
(ii)             Mi sualte kawnga ding ngai lo (Mi sualte tih dan pawh pawh la duh lo va. An thu ngaichanga pawl hnai lo)
(iii)           Hmusittute thutphahah thu ngai lo (Pathian hmusittute zinga tel duh ngai lo mi. Pathian ngaihsak lote nena awm muang ho ngai lo)

Heta chetzia a sawi lan zawng zawng awm (= kal, walk), din leh thut hian kan chet dan zawng zawng a huam a ni deuh mai. Mi sual finna atanga inven, misual kalkawng atanga inthiarfihlim, leh Pathian hmusittute zinga tel loh hi a tui luang kianga thing phun, a huntea rah thin nih dan a ni

Chutianga nihlawhna chu Pathian leh khawvel thil chawhpawlh chunga neih theih chi a ni lo. Ringtu thenkhat chuan Pathian Thu hi eng emaw chen awih a, khawvel thila eng emaw chen tlan tel ve te hi a nuam dawn emaw an ti. A teuh lo. Hlim awm tak, awhawm awm tak, thlarau mi awm takin lang mah se – an hlim tak tak teuh lo! Krista nena inzawmna hlimna thuruk tak hi an nei lo, ka ti ngam.  

He engthawlna nun hi ka nei ve emaw ni aw? tihna ka nei. Mi han thik em em, han awh ngawih ngawih emaw, han huat tak emaw hi ka neih ngai ka hre lem lo. MA kan zirlaiin kan Professor hian mi en vang vang a, “You will never suffer in life,” min ti ta tawp mai. Ka ngaih a tha lo deuhthaw a, hlim thei min ti a ni mai thei. “Sir, eng vang nge chutiang thilte chu i sawi le?” ka tih leh “Chutiang mi chu i nia lawm,” mi ti mai si. 

He ringtute lungawina dik tak, engthawlna tak hi chu ni tin nunphung pumpui, lifestyle chungchang a ni. I la nei lo a, i duh ve a nih chuan ‘lifestyle change’ a ngai dawn a ni. Chang 2-na hian a sawi chiang em mai hi maw. Engthawlpa/Engthawlnu nun chu:

A lawmna chu LALPA danah a ni zawk a;
A dan thu chu achhun azanin a ngaihtuah thin.

Kan lawmna hi Lalpa danah a ni em? Lalpa dan ‘leh tlem,’ a ni mai lo maw? Thalai te u, ‘engkima fimkhur, hrehawm tuar, Chanchin Tha hril hna, rinna intihsiakna tha’ ah te hian in lawm tawk em le? A full-in Lalpa Dan-ah hian i lawm em aw?

            Nu leh pa te u, ‘Pathian leh sum rawng in bawl kawp thei lo’, tih te, ‘Kei leh ka chhungte hi zawngin Lalpa rawng a ni kan bawl dawn ni’ tih te, ‘A ram leh a felna zawng hmasa zawk rawh u, tichuan chung zawng zawng chu a pek belhchhah ang che u’ tihah te hian in lawm zo em?

            Sam ziaktuin vannei bera a ‘declare’ hi chu a lawmna ber ‘Lalpa dan’ a nih avang hian ‘A dan thu chu a chhun azanin a ngaihtuah thin,’ tih a la ni deuh deuh. Pathian Thu te hi kan ngaina lovin kan chhiar tam lo hle hlawmin ka hria. Engtin nge kan chak theih ang? Kum khatah Bible vawi khat tal chhiar chhuah hian Thlarau nun a chawm tawk khawp mai. Chutiang tur chuan ni tina bung 3 vel tal chhiar a ngai. Pathian Thu te hi kan tui lo lutuk hian kan nih tur ang kan nih loh phah thin. Zirtirna dik lo emaw, tha tawk lo emaw lo thleng se kan tan leh hlur, hre ber awmin kan tawng leh bawrh bawrh thin. A mak ka ti. Engthawla leh Engthawli te hi chuan a dan thu chu a chhun a zanin an ngaihtuah thin a nia! Pathian Dan thu chuan an inchiah a, Pathian Thuah chuan an liluh a, chu Chatuan Thu chuan a dep reng a, an hawina lam apiangah Pathian Thu chu an hmu vek a ni!

Nun Duhawm Ber Chu

          Nun duhawm ber chu Chang 3-naah hian kan hmu ta. Mi sualsualte thurawnna lam ngaithla duh lo, mi sualte tih dan pawh la duh lo, Lalpa hmusittute zinga tel duh lo – Pathian dan lawmnaa hmanga chhun leh zana ngaihtuah thin nun chu maw –

Ani chu tuiluang kianga thing phun
A huntea rah thin.
A rah pawh uai ngai lo ang hi a ni a;
A thiltih apiang chu a hmuingil zel ang.

            He Sam-a thing ang nih hi a va chakawm tak em! A thu hi a mawiin a hlu thlawt a ni. Hla phuah thiam ni ila hla ropui tak ka phuah ngei ang. Thuziak thiam ni ila essay ropui tak a hring chhuak ngei ang. Thuhril thiam ni ila he chang behchhan hian ka au khawk rum rum ang. Ka theih tawk ka tawngtaina chu, “Lalpa, tuiluanga kianga thing phun, a huntea rah thin, hnah pawh uai ngai lo, thiltih apianga hmuingil zel hi min nih tir ang che,” tih hi a ni.

            Ringtute hian hei aia nih chak kan nei thei dawn em ni? Hringfate tan hei aia hlu hi a awm thei dawn em ni? Thing ni ta ila, tui luang kianga din aia duhawm a awm lovang. Tui luang kianga thingphun chuan a nunna atana a mamawh ber tui a tlachham ngai lo va, hnianghnarin a hmu reng a, a nung hlap reng a ni. Tichuan, sik leh sa inher azirin rah a lo huna, a hunteah rah a chhuah thin a; a hmanhmawh hauh lova, a muang chang ngai lo. A sakruanga nem ber lai a hnah, tang thei tura feina leh khawngna nei hauh lo pawh a nih tur ang sang ber niin a vuai leh til tura uai miah lovin a hring hlap reng a ni.

            Tichuan, chaw tha leh dik hne na na na, a huntea rah na na na chu a thiltih apiangah hmuingil lo thei a ni lo va, Pathian Thu pawhin a hmuingil zel a ni tih min hrilh mai a ni. He mi nihna hi Pathian chawimawitu, Pathian ropuina thlentu a ni tih a chiang. Poet Joyce Kilmer hla ropui chuan:
             
               TREES
I think that I shall never see
A poem lovely as a tree
A tree whose hungry mouth is prest
Against the earth’s sweet flowing breast.
A tree that looks at God all day
And lifts her leafy arms to pray.
A tree that may in summer wear
A nest of robins in her hair.
Upon whose bosom snow has lain.
Who intimately lives with rain.
Poems are made by fools like me,
But only God can make a tree.

          Thing kung chuan nilengin a siamtu lam a thlir a, a kaute chu Pathian lamah a phar chhuak bawk thin. Nipui a lo thaw a, chung leng savaten an chenna atan bu an rawn chhep a, vur a lo tlakin a lo dawngsawng thei zel bawk si. Van ruahtui a lo tla a, inhawng takin a pumin a lo pawm thin a ni. A siamtu tan a va hlu em!

 Ani chu tuiluang kianga thing phun
 A huntea rah thin.
 A rah pawh uai ngai lo ang hi a ni a;
 A thiltih apiang chu a hmuingil zel ang.

Mi suaksual kawng rapthlak chu

            Sam 1-na hian mi chi hnih a sawi. A khaikhin nasa hle. Mi felte chu tui luang kianga thingphun nung hlarh ang an nih laiin mi suak sualte chu ‘buh si thliin a len bo’ nen a tehkhin. Buh vuaknaah in kal tawh chuan ‘buh si’ awmzia chu in hria ang. Buh si chuan kan mamawh ber ‘a fai’, a tak hi a nei lo. A zang em em a. Buh vuak ni chuan a si then fai hi a pawimawh ngawt mai. Eng atan mah kan mamawh tawh lo. Thliin a len bo buhsi chu tuman an chhuizui tawh lo! Chhuizui chi a ni tawh lo. Buhfang khat pawh a tet vein en, a si tawh lehnghal chu! Hlutna a nei tawh lo a, tuman an ngaihsak tawh lo. Buh si thliin a len bo tawh zawng run run an awm ngai lo! Favai kan dahthat te chu hmanna tur – mei emaw, vawkchaw, emaw, a la awm mai thei. Buh si-ah pawh thliin a len bo lehnghal te chu tuman an chhuizui lo, an mamawh tawh lo. Mamawh pawh ni se hmuh tur a awm tawh ngai lo! Chu chu mi suak sualte chan a ni. ‘Mi suak sualte erawh an boral ang’ tiin he Sam hian thu a titawp a ni. Leileta buhsia pakhat bo hneh angin an bo hneh ang.

            Tunlai kan Mizo khawvel ka thlir hian ka ngaihtuah rauh rauh thin chu ‘Kan Pathian hian a tihmualpho duh chu tihmualpho dan a hre khawp a nih dawn hi,’ tih hi a ni. A hlauhawm a nia. Social media a that poh leh chu chu a awl mai dawn! Sudden Muangan “Pathian ben chu hlauhawm deuh asin,” a ti roh a. A dikin ka hria. Pathian hian a ben duh chu a beng hneh teh mai a nia. Kan hlawkna tur leh kan thatna tur emaw kan tih hmang ngei hian mi ‘beng’ nek thei a ni tih a chiang a ni.

Rorelna hmaah ding zo lo tur

            Tunlai khawvel mi thiamte chuan Kristian sakhuain ‘Hremhmun/Meidil’ a sawi hi rapthlak an ti a, pawm harsa an ti a, an awih hleithei lo. Mi tam takin paih an duh hial. Mahse, an han zir chiang chu- a sawi tantu leh sawi nasa tu ber chu Isua kha zuk ni tlat a. Hmangaih luat avanga tuarna ruam zawh chhuaktu ber khan ‘Hremhmun/Meidil’ hlauhawmzia a sawi nasa ber si a ni.
            Pathian hian mi fel ‘a duhzawng timi’ leh mi suaksual ‘anmahni duhzawng umtute’ chu a thliar dawn chiang a. Hetah pawh hian mi suaksualte chu Pathian rorelnaah an din zawh loh tur zia a sawi hmiah mai. ‘Chance’ a awm lo! ‘Hopeless le awm lo!’ an tih ang vel a ni. Jim Carrey-a hian Dumb and Dumber-ah khan a changtunu hnenah, “Nang leh kei hi kan inchhass nan chance engzahnge awm?” tiin zei takin a han zawt a, nula khan “One in a million (Maktaduaia pakhat) a ni mai,” a ti let hmak a. A ni pek khan lawm lutukin, “Whoah! Chance ka nei e!” tia auvin a lawm viau tak pek chu! Mi suaksualte tan ‘one in a million’ pawh a awm lo! “An ding zo lovang’ a ti mai a ni. “Mi dikte zingah chuan mi sualte chu an tel thei hek lo vang,” a ti tawp mai a nih hi.

Dinhmun duhawm ber chu

            Pathian hian a mite hi a theihnghilh lo va, a thlahthlam ngai lo. Harsatna, manganna, natna, hrehawmna tuar chang nei mah se – beidawngin, betin a tlawm zawk, a tuar zawka tan chang awm mah se – hei hi a mi felte tan chuan a dik, “Pathian hmangaihtu, amaha ruat anga a kohvate tan chuan, an thatna turin engkimin a thawhsak hlawm thin,”(Rom 8:28). Engkimtitheia chuan mi fel chu a hriat reng thin avangin a rei telh telh a, a lang chhuak nasa telh telh thin. 

            Kum 1945 chho vela America rama Evangelist lar chho thar 3 - Chuck Templeton, Bron Clifford leh Billy Grahama chanchin in hre tawhin ka ring. Chuck Templeton chu Billy Grahama thian tha leh rawngbawlpui ngawih ngawih, thusawi thiam zawk leh thleng sang zawk tura ngaih a ni a. Bron Clifford phei chu hmeltha, pian thiam leh zei, fing leh thuhril thiam bawk si a ni a. Film Star atan pawh an sawm, Baylor Universitya thu a sawi phei chuan darkar 2 chuang an ngawi thup mai a. Dar vuak rik pawh an phal lo. Mahse tunah hian khawnge an awm? Billy Grahama chu Kristian chanchina Evangelist ropui ber tia chhal theih a nih laiin Templetona leh Clifford erawh chu an zuih ral ta a ni. Templetonan a rinna a hloh, Clifford-a zuin a ei hlum. “Lalpa chuan mi felte kawng chu a hre si thin,” a ti – a theihnghilh lo, a record thlap zel. Lehlin Thar phei chuan, “Lalpa chuan mi dikte chu a hum thin,” (ch. 6) a ti ngat a ni.

            A hahdamthlak, a hlimawm, a nuam; a vanneihthlak, a engthawlthlak a, a nihlawh thlak. Kei zawng Engkimtithei, Lei leh Van Siamtu, Alpha leh Omega, A Bul leh A Tawp –in a ‘hriat si thin’, ‘a hum thin’ nih hi a ropui ka ti. Chu aia duh tur, chu aia chak tur, chu aia thlan tur a awm theiin ka hre lo. “Tui luang kianga thingphun, a hunte a rah thin, a hnah pawh uai ngai lo” ang chutiang mi chu an ni si a. 

            Chutiang tak kan nih theih nan kan thusawite Lalpan mal min sawm sak rawh se.      
            Amen.

*****RE29102016*****


Comments

Popular posts from this blog

𝐙𝐔 𝐋𝐄𝐇 𝐑𝐔𝐈𝐇𝐇𝐋𝐎: 𝐓𝐇𝐋𝐀𝐑𝐀𝐔 𝐍𝐔𝐍 𝐀 𝐍𝐆𝐇𝐀𝐖𝐍𝐆 𝐃𝐀𝐍

CHANCHIN THA NIHNA TAK

Engtinnge Kristian Nun Nghet kan neih theih ang le?