𝐍𝐆𝐀𝐖𝐈 𝐑𝐈𝐍𝐆 𝐁𝐄𝐑 𝐎𝐅 𝐓𝐇𝐄 𝐘𝐄𝐀𝐑



Manipur buaina chuan thla thum zen zawn a awh ta. Reh lam lah chu a la pan chuang si lo va, a pawi hle mai. Thenkhat chuan he buaina hian hmasawnna kawngah Manipur state hi kum 20 velin a hnuk let dawnin an sawi. Tunah hian remna pawh lo thleng ta se ngai awh leh turin hun duh rei ngawt ang le. Buai that lohzia leh tu tan mah a hlawk ber lem lohzia hi zir chhuak hlawm ila he thil tha lo tak atanga thil tha chhuak awmchhun a ni thei hial awm asin. Hetiang taka intualvuak leh inthah hmiah hmiah mai hi chu hmanlai changkan hma thil niin kan lo hre ngawt a, mihring thinlung sualzia hi kan ngaihaih thin a lo nih hi. Hmasawnna leh changkanna kan tihte hian a thinlung sual hi a titha zo lo a ni ber mai.
𝐒𝐢𝐥𝐞𝐧𝐜𝐞 𝐢𝐬 𝐠𝐨𝐥𝐝𝐞𝐧?
He buaina chungchanga mak ber pakhat chu kan rama thuneihna sang ber neitu kan Prime Minister zahawm tak a ngawi tlat mai hi a ni. Thla 3 chhunga law & order a chhiat vek, dan mumal a awm tawh loh, pawhin ngawih a chuh tlat a nih hi. Tawng tam loh hi chu a tha a ni mai thei, mahse hetiang huna a thiltithei berin ngawih han chuh tlat mai chu a inngaihsak loh thlak mah mah a ni. State chhunga rorelna thuneihna chang sang ber Chief Ministerin a ram enkawl mek a thunun zo tawh lo va, in inhalsak leh kut inthlak mai bakah inthahna leh inkahna a thlen chur chur laiin a ngaihna hre tur ber leh mawhphurhna fung chelhtua ngaih chuan lehlam a hawisan ve mai mai a nih ber hi maw.
Thian tha tak pakhat chuan, “Politiciante hi mi a an ni lo tih hi hriat reng tur a ni,” a ti roh a. Han sawisel chiam chiam thin mah ila keini ho suangtuahna piah lam thil an lo hmu pha reng a ni zawk fo. Amaherawhchu, he famkim lohna khawvel, mi fing ber pawhin a tihsual ve khut thinna hmunah hian mahni ram a buai laia hotupa berin enga ngai miah lo ang maia ngawih chuh tlat mai hi a awmzia hriat thiam a har. Eng political strategy tak ni ang maw? Eng ang takin hlawkpui dawn ni maw? Politics-ah thatpui dawn lo zawk pawh
lo ni ta se, mi pangngai tan chuan tawng chhuah ve chu a hun tawh lawm ni? Fate an buai nuai nuai laia hre lo ang maia thil dang ngaihsak a hun tawh lo! Engemaw tak tih a hun! Ngawih chuh tawh zawng zawngah chuan a ngawi ring ber awm e. Ani pui hian ‘Silence is golden’ a lo ti chut roh emaw ni dawn ni?
𝐀 𝐫𝐮𝐡 𝐥𝐚𝐧𝐠 𝐫𝐚𝐰𝐭𝐢𝐧
He Manipur buaina - mi 179 dawn thia report (report loh engzah tak awm ang maw?), sakhaw biakna in 321 hal, raltlan 60152, in 3662 hal, tun thlenga mi 40000 vel relief campa awm tirtu (India Today, Aug 7) - hian Pu Modi-a ngeng a chhun pha lo hrim hrim nge, a tih ngaihna thlawt a hre bik lo ni ang le? A ngeng a chhun pha lo a nih chuan keini Hmarchhak ho tan chuan hruaitu ngainatawm tak chu a ni ngai dawn lo tihna a ni ang a, buaina tih reh dan tur a hre thlawt lo a nih chuan he ram ropui tak fung vuantu nih a tlin ngang lo tihna a ni thei bawk ang.
Politician nih ka tlin lohna ber tur nia ka hriat chu ram leh hnam hmasawnna ngaihtuah chunga inthlan leh huna tlin dan tur ngaihtuah tel a ngai tlat mai hi a ni a. Heng thilte hi a inkalh fo awm si a. Tun tum thilah hian Pu Modia te game-plan hi hriat thiam a har a ni. Hetiang taka hun lova ngawih chuh leh buaina tipunlun emaw tih hial khawpa Manipur state buaina a en liam mai hian a party engti takin tichak ang maw? Northeast tribal tan chuan vote ngaihna awm tawh lo hulhual awm a ni, nge tribal vote hi an lo it reng reng lo zawk? Writer lar leh Columnist Chetan Bhagat chuan Times of India, July 29-ah khan, “Hindutva nem zawk pawmtute hi BJP chak chhan a ni tih hriat a tul...Mite thenhrangtu politicsah hi chuan tawlhpanal a tam a nia. Hmarcha ang hian tlem ei chuan a tui a, a tam lutuk chuan a ei tlak loh mai thin. Hindu voter te rilru puthmang i hriat a ngai...” tiin Hindutva brigade hi a warning hial a ni awm e.
𝐀 𝐫𝐚𝐩𝐭𝐡𝐥𝐚𝐤 𝐥𝐚𝐢
India ramah hian hnam leh hnam, chi leh chi, sakhua leh sakhua kut inthlakna hi thil thar a ni lo. Ram chhung thil thlengah chuan tuna Manipura thil thleng hi la rapthlak bera ngai an awm nawk mai. Gujarat state Pu Modi-a CM a nih lai kum 2002–a Muslim 790 leh Hindu 254 (thenkhat chuan 2000 chuang an ti) an thih a, 223 bo leh hliam 2500 an awm tum nen khan an tehkhin deuh ber a. Miten Manipur buaina mak an tihzualna ber nia lang chu - Biak In hal, chenna in hal, Police station atanga sorkar silai 4000 vel chhuhsaka a han awm thei mai, lu inlaksak leh hmeichhe awm nem zawk saruaka inphelhtira khawlai fanpui leh pawngsual te hi a ni awm e. A rapthlak bawk a ni.
Kristian sakhuain mihring thinlung sualna a zirtir chiang em em leh a ngaimawh em em hi a dikna kan hmu thar leh thin. Keini ho hi chuan tribal lam chet thatna lai chanchin inhlan chhawngin a tha lam hlir kan dawng tih hre reng ila. Manipur phai lama cheng an kut kan tuarte nen khuan kan thinlung a sual tlang vek tih hriat tur a ni. Tunah pawh hian tribalte chuan zawldawh zawkin han hre hlawm mah ila an chet bawnra kut tuar mek an kat ve nuk tho a ni tih hriat a tha. Mihring nihna sual a lang chiang a ni ber e. Ngaihdam dilna chhan tur a tam hle tho ang. Mawl lai hun chauhva thleng thei tura ngaih vawiinah a thleng miau si a nih hi.
𝐀 𝐤𝐚𝐢𝐤𝐮𝐚𝐧𝐠 𝐳𝐚𝐰𝐧 𝐚 𝐧𝐠𝐚𝐢
He buaina hi mi tam takin sakhaw thila buaina, Hinduism versus Christianity a nih loh thu an sawi thin. Thenkhat erawh chuan Kristian sakhua beihna hi a tel ngeiah an ngai thung. Ni 2/3 chhung leka Biak In khati zah an hal mai khan a tichiang, an ti a. An rilru nem puthmang hre tur khawpa Meiteiho zinga khawsa tawh tan chuan heti taka rawnga kut an thlak thei hi hriatthiam har khawp a ni. Chuti taka rawng chu an ni ngai si lo va.
Suangtuahna pakhatah chuan, Meitei lalin Vaishnavism (Hinduism chi khat) a lo pawm atang khan tribalte chu Caste systema hnam hnuaihnung ber anga ngaiin thinhrik an hlawh daih tawh a. Thangtharte rilruah Hinduism hrim hrim a tlak nat loh telh telh avangin chutiang inhmuh hniamna pawh chu a tlem telh telh a. Tuna Hindutva zirtirna hian rawn chawk nungin thangthar zingah tribal ho leh an sakhua hnawlna boruak lian tak an tuh ni ngei tur a ni. Manipur buaina kaikuang ber chu India ram Hindu-te ta bik leh Hindu-te kalphunga kal tur anga ngai tlattu Hindutva firfiak ho tho tho hi nia hriat a awl hle a ni. Central leh state sorkar fung vuan mektute chu Hindutva party an ni leh zel bawk si a.
𝐂𝐡𝐚𝐧𝐜𝐡𝐢𝐧 𝐓𝐡𝐚 𝐧𝐮𝐧𝐩𝐮𝐢 𝐚 𝐭𝐮𝐥
Hetih lai hian Manipur tlang mite hian an nihna pakhat – Kristian an nihna chu an phur chhuah zawh loh em avangin mualphona pawh a thleng nasa a nih hi hai rual a ni lo. Poppy ching hnam leh drugs buaipui hnam anga puh theiha Kristiante an han awm ringawt pawh hi thil zahthlak tawp a ni. Manipur ramah hian Meitei leh tribalte hi rinaiin thil tha lo lamah an inkangkai nasa tawh a. Corruption leh hlemhletna nun phai lamin an kai nasa a nih chuan tlangram lam pawhin ruih theih chin leh nun pawlawh lam an kai nasa a ni ve tho ang. Meitei leh Meitei an indo kan la hriat loh laiin tribal Kristian leh tribal Kristian indo te chu kan hre nek nuk a nih hi.
Ram leh hnamin Chanchin Tha lak thutak, hlimpui mai lova nunpui, a tulzia leh Chanchin Thain zung a kaih thuk leh ngheh a tulzia Zoram hian hre chhuak nasa lehzualin inenfiah nan hmang bawk sela; He buaina hian Kristiante zingah harhna dik tak thlen se tiin i tawngtai sauh sauh ang u.
*****

Comments

Popular posts from this blog

Engtinnge Kristian Nun Nghet kan neih theih ang le?

CHANCHIN THA NIHNA TAK

ISUAA DAMNA