𝐕𝐀𝐍𝐆𝐋𝐀𝐈𝐀 𝐓𝐀𝐊𝐀 𝐒𝐈𝐀𝐌𝐓𝐔 𝐇𝐑𝐈𝐀𝐓 𝐑𝐄𝐍𝐆 𝐂𝐇𝐔𝐍𝐆𝐂𝐇𝐀𝐍𝐆 𝐊𝐇𝐀

Pathianin kan hmakhua kan suih theih nan taksa chak tha, vanglai hun min pe a. He hunah hian kan future, kan hmalam hun atana innghahna, kan foundation kan siam a tul a. Hun tha a ni. Rilru a hriam a, taksa a chak a, kan harhvang lai, kan hmel pawh mahni tawka a duhawm lai tak hian Pathian kan hriat tlat chuan, kan tisual ngai dawn lo a ni. Thil mak tak mai leh pawi tak mai chu tleirawl lai hi chuan han sual ve bawk bawk mah ila awm tihna deuh mi thenkhatin an nei thei tlat hi a ni a. Ti sual fe fe kan kat nuk mai a nih hi. Pathianin engtik hun atan mah sual license hi a pe ngai lo. Hre thiam deuh a, a standard a thlah dul deuh hun a awm lo.

               

He hun tak hi kan chhiatna tur chauh ngaihtuahtu Sual Setanan min beih nasat hun, kan nun a nasa thei ang bera tihchhiat a tum lai hun a nih avangin fimkhur luat a awm mawh ngawt ang. Motor khalh chuan kan hria ang. Speed han lak a, han tlan far far mai chu a nuam thlawt e,  mahse tlan  chak poh leh risk a sang a, fimkhur a ngai thung. Kan hmanhmawh poh leh rilru lam cool a ngai thin. Thalai te u, in taksa vanglai tak, in chakna leh in châkna a sosan lai hian hian fimkhur ula, in Siamtu hre reng rawh u. In vanglai ni a liam mai dawn si a.

 

Mi thenkhat chuan Thuhriltu bu hi Bible lehkhabu 66 zingah hian tunlai khawvel mite chhiar tur pawimawh ber a ni e, an ti hial a. He buah hian Pathian a ‘ngawi’ rih a, “Pathianin a ti” tih a awm lo va, chunglam hriattirna engmah sawirik a awm miah lo; mihring ngaihtuahna atanga hringnun awmzia chhûtna a ni. ‘Ni hnuai’ khawvel finna, mihring ngaihtuahna pangngai atanga hringnun awmze chhûtna atang chuan “A va ho em! Ho tak vek a lo ni!” tih hi min thlenpui chu a ni.

 

Thuhriltu hi Zirlai  - 1, a ni a, Bible-a bu dang zawng hi Zirlai - 2 a ni e, an ti hial a. Zirlai - 1 zir tha lo tan Zirlai -  2 hi tui hleihtheih lova ngai an awm.  Hmanlai deuh tak takah(ancient world) kha chuan miten ‘thih’ hi an hlau ber a, hun laihawlah (mediaeval) khan ‘hremhmun’ an hlau thung, tunlai khawvelah erawh hi chuan ‘hohna’ (vanity, nothingness) hi an hlau ber tawh thung a ni, an ti. Chu harsatna chiah chu Thuhriltu hian a chhân thiam tak chu a ni a, a hlutna pawh a ni nghal.

 

Thuhriltu hian a finna zawng zawng hmanga hringnun a chhutna chu a vawrtawp (a last fighting!) a thleng tawh dawn a. Thutlûkna, “I vanglai hian i Siamtu hre reng rawh,” tih hi a rawn siam dawn ta a ni. Bung 1 atanga 11-ah khan thu an chai hnem hle mai a; Barcelona football team ropui vanglaia Pique leh Mascherano ten ball an rawn pe phei a, Iniesta leh Rakitic ten theh phei zelin Messi-an khingpui defence line chhah tak kara chawk phei a, awng tereuhte atanga Suarez tan a siam phei a, a lo finish lai tak ang vel a ni. A finish-na chu “I vanglai hian i Siamtu hre reng rawh” tih a nih chu. A pawimawh nangiang e.

 

Thuhriltu hian ‘vanglai, Siamtu leh hriatreng’ chungchang a lo chhut nasa viau tawh thin a ni tih pawh a chiang a, mi sawi ni lo a tawnhriat (experience) atang ngata a sawi a ni bawk. He kan Thuhriltu (Preacher/Philosopher/Speaker) hi Lal Solomona a ni a, a vanglai chu a lo chen nasa bet bet khawp mai. Mifing a nih bawk avangin a hun tawp lamah thangtharte tan hetiang thu hi a ziak a ni awm e.

 

Vanglai chen chungchang hi chu mi tam tak tan chuan sawi a timawm deuh.  Mi tam zawk hian ‘kan chen’ tih tawngkam kan hmang pha hauh lovang. Amaherawhchu, Solomona te ang hi chuan an qualified thlawt a ni. A luck zia chu nupui 700 leh hmei 300 a nei. Hmeltha thlan thah lehnghal (chhe te te ngaihzawn duh hi luck na a ni lo J). Heti taka nupui ngah tur chuan dawlrep bai mai mai chu a hmeh fo hmel loh a ni. A hausakzia chu khawlaiah te chuan tangkaruate chu lungtum ang maiin an dah vel mai mai.

 

Solomona chuan a tia lawm: “‘Nawmsip bawlin nuam ka han tawl teh ang’ ka ti a…Uain nena intihlima nuam tawl…in te ka sa…grep huan te ka siam…huan nuam tak tak ka nei…thei tinreng ka phun...dil ka khuap…thing a ngaw khup mai… bawih atan mipa leh hmeichhia ka lei…ka hmaa Jerusalem lal zawng aiin ran leh beram rual ka ngah…ka chhiar ram leh an lalte ro khawl khawm tangka leh rangkachak te chu ka laksak a…zaithiam nula leh tlangval ka nei teuh…nula duhawm tak tak ka ngah bawk…Ka awm hmaa Jerusalema lo awmte chu ka khum vek a ni, ka fin ka chhawr hle mai. Ka duh chu ka hlah ngai lo va, a nuam turah ka insum ngai hek lo…Ka thiltihte leh ka hahziate ka han thlir kir a, a lo ho mang e, thli man tum ang mai a ni, van hnuaiah eng mah reng hlawkna a awm lo.”

 

Hringnun dân mak em em chu – nawmna hi nawm tumnaah a awm lo, hi a ni. Nuam zawngten nuam an ti ngai lo. Sual kawng hi a nawm hmelin min hîp a, mahse mi tha apiangin nuam an ti zawk si.

 

Solomona hi nuam tawl mai a tum lo va, fin pawh a tum nasa khawp mai. Van hnuai thil thlengte hi a finna hmanga dap chhuah a tum a. A tawpah chuan, ‘Engkim mai hi a lo va ho em!’ a ti leh tlat a ni. Jerusalema lal tawh zawng zawng aiin a fing zawk daih a, finna leh thil ho leh atthlakte pawh hriat a tum a. A hmuh chhuah chu ‘kan fin poh leh lungkham tur kan ngah a, kan hriat poh leh manganna tur a tam,’ tih hi a ni. Finna kan tih te, atthlak leh mawl kan tih te hi a chhui ngun em em a...Fin chu ât ai chuan a tha, thim ai chuan eng a tha zawk, mi fing chuang a kalna a hria a, mi â erawh chu thimah a kal thin…mahse an pahnih chuangah khawrel thuhmun ‘thihna’ a thleng thin. Mi â leh fing te chan a inang reng! “Hei pawh hi ho tak a ni” a ti leh thlawt a ni.

 

Solomona hi mi â a nih loh avangin ‘Pathian reng a awm lo,’ chu a ti duh hauh lo va, mahse a pathian hian a nunah awmzia a nei vak a nei lo a, beidawnna khurpuiah a luhpui tho a nih hi. “Van hnuaia Pathian thiltih dan tinreng hi ka hrethiam phak lo. Hriatthiam tum chiam mah ila, kan hre thei chuang lo vang. Mi fingte chuan hriain insawi mah se, an lo hre bik lo,” tih hi a thlen chin tawk a ni. Heti vang hi a ni mai thei Kristian inti tam tak pawh Atheist-a an inleh a, thenkhat tam tak beidawnga mahni nunna hial pawh an lak tak mai.

 

Tichuan chet fuh tum ber, nawm tuma vanglai chen nasa bera chuan, “…ka kut chhuak zawng zawngte leh ka thawhrimnaa ka thiltih zawng zawngte ka han en hian, ngai teh, thil zawng zawng hi engmah lo leh thil lothlawn mai a lo ni a, ni hnuaiah hian hlawkna rêng rêng alo awm lo ve!”tiin a lo puang chhuak ta a.

 

Bible hi a fiah thin ngawtin ka hria. Han bihchiang la ‘ni hnuaiah’ a tih zel hi. Ni hnuai, he khawvel china kan tawp dawn chuan engmah hi hlawkna a awm lo, a tawpah chuan ‘A lo va ho e!’ vek a ni a, mahse a hlutna pawh dawn chuan ‘ni chung’ lam a ngai thung! Chu chu ‘i Siamtu hre reng rawh’ tih nen hian a inmil ta. Ni hnuaia i chêt dawn chuan a tawpah a heng der tho tho ang, ni chung lama mi i Siamtu i hriat erawh chuan a rei poh leh a hlutna i man tak tak zel dawn zawk a ni.

 

Hetah pawh hian Bible fiah zia a lang leh a, ‘Pathian’ tih tawngkam hmang lo va ‘Siamtu’ a tih hian a tihlu zual a. Pathian chu sawi mah ila, keimahni nun nena inzawmna a la chiang chuang lo. ‘Siamtu’ a han ti ngat hian Pathian Engkimtitheian kan nuna thil awm tur a tih leh a phut te a tilangsar lehzual a ni.

 

Thil i siam chuan, engemaw atan a ni ngei ngei. A hmanna awm a, tangkai turin i siam a ni. A siamtu lawmna chu a siam chhan ang taka a awm kha a ni bawk. Thuhriltu-in a pet goalna lai tak chu “I Siamtu siam chhan che ang lova i khawsak chuan i che fuh ngai lovang, i hlawkna ber anga i ngaih kha i chân nasat ber a ni ang a; i hlimna ber emaw i tih kha i lungngaihna berah a la chang ang,” tih hi a ni.

 

Tunlai miril kan tih leh hmanlai miril an tihte danglam hretna a awm an ti thin a. Hmanlaiah chuan zawhna 3 pawimawh tak tak an nei a, tunlaiah chuan 1 leh a chanve vel chauh an nei tawh a ni. ‘Mihringte hi engtia nung ho tur nge kan nih?’ tih zawhna hi hman leh tunah mirilte ngaihtuah ber a la ni a. Hetah hi chuan an inang a.  ‘Kan mimal nun theuh hi engtia vawng tha tur nge kan nih?’ tih hi chu tunlai miril inti tam takin an ngaihtuah peih tawh mang lo. Tha, duhawm, felna, mawhphurhna tih angreng hi mimal nun atan chuan an ngaihtuah nasa tawh lo a, hmanlaiah chuan an zawhna pawimawh ber pakhat a ni thung. Tin, zawhna pawimawh ber zawk – Engvanga awm nge ka nih? Eng atana siam nge ka nih? tih erawh hi chu tunlai khawvel mirilte chuan a chhanna an ngaihtuah hah vak tawh lo. A pawimawh tehreng nen maw...