𝐏𝐀𝐓𝐇𝐈𝐀𝐍𝐈𝐍 𝐀 𝐙𝐀𝐖𝐌 𝐓𝐀𝐖𝐇 𝐂𝐇𝐔

Thian thenkhat nena tangrualin Protestant thurin innghahna nia mi tam takin an ngaih John Calvina lehkhabu ropui Institutes of the Christian Religion Mizotawnga nei ve ngei turin tan kan la a. Calvina Institutes hi phek 1700 chuang a ni a, lehlin pawh thil awlsam a ni dawn lo tih a lang reng a. Book I atang IV awm a nih avang hian Book I chu tun atanga rei lutuk lova rawn chhuak turin beisei ila. Book I ringawt pawh hi bung 18 lai a ni a, nep lo tak a ni. Keima chanvo ka buaipui laiin ka rilruah thil tam tak a awm thar a. Mizo Kristianten kan mamawh tak tak hi Pathian mi ropui hian kum 500 hmalam tawhah khan a lo va han sawi chiang tak em! Tun tumah hian Book I, bung 9-na kaih tawi hi ka han theh ang che ang a, uluk takin in lo chhiar dawn nia. He bung thupui chu “Thiangzauten Pathian Lehkhabu hnuchhawnin Pathian inpuanna tharlam an um a, Pathian mi nun dik tak an thelh” tih a ni a, then thumin a hnuaia mi ang hian then a ni:

1. Thiangzauten Thlarau Thianghlim an hre sual.

Pathian Lehkhabu hnawl chunga Pathian pawh theia inchhalte hi ti sual leh hre sual pangngai a ngaih ai mahin rilru buaina chi khata buai anga ngaih tur an ni. Tun hnaiah hian mi chiangkuang lo tak tak an rawn lang hlawm a, chutiang mite chuan Thlarau ropuina an sawi laiin Pathian Lehkhabu an hnawl a, tihlum thin lehkha thu an tih chhiartute chu an deu hial a ni. Pathian Lehkhabu meuh pawh deu ngam thlarau an chan hi eng thlarau nge a nih chiah min hrilh se ka ti ngawt mai. Tichuan, hetiang hlimsang kal sualho hian zawlneiten an lo suihzawm tlat tawh thil pahnih chu then hran tumin Pathian sawichhiatna hlauhawm takah an lut a lo ni reng zawk a ni. Van chhawng thumna hiala kal tawh Paula pawh kha Dan leh Zawlneite zirtirnate chu la sawtpui rengin Timothea kha zirtirtu tha a nih theih nan lehkha chhiar thin turin a ti a nih kha (I Tim 4:13). Eng ang Thlarau nge kan Chhandamtu khan rawn tirh a tiam kha? Mahni phuahchawp sawi lo va, Thu a dawn apiang an rilrua tifiah thin Thlarau (Joh 16:13) a ni. Tichuan, kan hnena tiam Thlarau chu kan la hriat ngai loh leh dawn loh thu puang tur a ni lo va, thurin thar min pea Chanchin Tha kan lo dawn tawh atanga min hruai hrangtu tur a ni hek lo. Chanchin Tha thutak kan rilrua tihngheh hi a hna dik tak a ni zawk a ni.

2. Thlarau Thianghlim chu Pathian Lehkhabu mil zela hriat a ni.

A chunga kan sawi atang hian Pathian Thlarau hruaia awm kan duh chuan Pathian Lehkhabu chhiar leh hriat kan ngai pawimawh hle tur a ni tih a hriat thiam theih mai a. Thlarau eng pawh, Pathian Thutak hlamchhiah a, zirtirna dang sawi mawi chu bumna leh chapona (Gal 1:6-9) thlarau angin a ngaih theih tihna a ni. Setana pawh eng tirhkoh angin a inlar thin tih kan hria a (II Kor 11:14), keimahnia thawk chu Thlarau Thianghlim ngei a ni tih fiah tawk taka kan hre thei a nih si loh chuan engtin nge Thlarau chuan kan nunah lalna a chan ang? Keimahni chhunga a thawh hi kan tan a tawk lutuk, mahse Setanan amah anga min lo biak theih reng avangin, Pathian Lehkhabu hmangin kan thliar hrang thei dawn a ni. Pathian Lehkhabu siamtu a ni a, chumi atang chuan a danglam thei lo va, amah leh amah a inkalh thei ngawt bawk lo. Chumia a inpuan ang chuan kan hriat reng a ngai zawk a ni.

3. Thu leh Thlarau a tang kawp zel.

Kan Lalpa khan a Thu leh Thlarau a lo suihzawm nghet hle a lo ni a - Thlarauvin a hman hunah Thu kan ngaihlu a, chutah chuan Pathian hmel kan hmu thin; Thu-a kan hmuh chian hunah tih sual hlauhna tel miah lovin kan nunah Thlarau a zalen bawk thin. Hei hi thu dik tak a ni. Pathianin a Thu chu Thlarau lo thlen veleha seng fel turin mihring hmaah a dah ngawt lo a. Bul a tan tawh chu a hlen chhuah theih nan Thu a pekna Thlarau vek chu Thu tihngheh nan a hmang a ni. Hemi awmzia chu, thuhril kan hnawl chiahin Thlarau hriattirna eng chu a thim thin a. Thlarau atanga hriatna tak tak chu rilrua lo inlar thin anga ngaitu thiangzau chaponaa khat te hian hetiang thu te hi engtin tak hrilhfiah ang maw? Pathian fate chu hetiang thilah hian fimkhur tawp lovin an fimkhur tur a ni a. Pathian Thlarau tel lo chuan engmah an hmu fiah lo tih an pawm laiin Thu chu Thlarau hriattirna lo thlenna hmanrua a ni tih pawh an pawm tel a ngai bawk.

Calvinan a sawi vang ni lovin

A chunga point 3-te khi ka sawi ni lovin John Calvina sawi a ni a. John Calvina thu leh hla a nih avanga pawimawh ta em em ni hran lovin ani kha Pathian mi hman, Pathian Thu hre tak, vawiin kum 500 hnu thlenga Protestant kohhran kaihruaitu tling khawp a nih avang zawka a hming hi lam fo kan ni zawk a. Pathian mi kal hmasate kokiah chuangin kan hmalam kan thlir a, Pathianin a pawlna leh finna a lo pekte kan chhawr thei ta zawk thin a ni. Mak angreng tak chu, tunlai kan thlarau nunin a mamawh tak tak te lo hmachhawnin an lo sawifiah dim diam tawh hi a ni a. Tuna kan han chhawp chhuah tak te pawh hi khawi ruamah emaw chuan mi thenkhat kal sual na emaw, an hriat sual emaw chu a su fak fakin ka ring. Tin, Pathian Lehkhabu (Bible) leh Thlarau Thianghlim ringtu nuna a kal kawp dan tur leh a engemaw zawk zawk hlamchhiah chuan kan tisual mai thei a ni tih a zirtir thiam ka ti a. Hei hi tunlai thangtharte pawhin kan mamawh em em, kan inenfiah fona tur ruam a ni. Thlirtute hmuh danah chuan kan tunlai ‘thlarau’ buaipuina nun hi chuan ‘Thu’ lam hi a hlamchhiah mah mah em aw a tih theih a ni.