𝐀𝐅𝐑𝐈𝐂𝐀 𝐑𝐀𝐌𝐀𝐇 𝐂𝐎𝐕𝐈𝐃 𝟏𝟗






Damdawi inenkawlna a that tawk loh leh hetiang hripui leng hi an tuar nasat thin avangin Africa khawmualpui, kan ram ai pawha changkang lo zawka kan ngaih, khu Covid 19 a darh vaih chuan a tuar nasa ber tur pakhata ngaih a ni  a. Mak tak maiin hlauhthawn lawk ang chuan tun thleng hian a la nasa tlat lo. Africa khawmualpuiah Covid kai tawh 17,59,578 (India-ah ringawt - 80,71,140) leh thihpui 42,202 (India-ah - 1,20,910) chauh an la awm hi a lawmawm zawnga mi mak tih a ni a. A chhan ni awm mithiam hovin an sawi tlangpui te chu – sorkar a chet ran vang, mipuiin an thlawp that vang, tar an tlem vang, sik leh sain a zir vang leh hripui dang an lo tuar nual tawh avanga an lo inrin thiam vang leh an hrisel that tlangpui (thau uchuak leh zun thlum vei an tlem) a ni awm e. An dinhmun hian that lam pan zel se an duhsakawm viau laiin a pung ve hret hret zel a ni awm e. Amaherawhchu, Pathian venna an chang nasa tih chu hai rual a ni lo thung.


An sakhaw dinhmun a nawi ve angreng

Africa hi Kristian pun chakna khawmualpui pakhat a ni a. Tunah hian za-a 50 (50%) dawn lai ringtu an ni awm e. Amaherawhchu, kawng tam takin puitlin lohna pawh an nei ve niin an sawi thin. Thenkhat phei, ‘Africa Kristianna chu ‘dil fit 1-a thuk, km 1-a zau’ anga sawi te pawh an awm. Pandemic intantirh lai phei kha chuan sorkar thu leh hla-te zawm lova Setana hnathawh nia ngaih avanga tawngtaina chauh hmanga hneh tum pawl te pawh an awm nasa a ni awm e. Thuneitute kalh ngata an program hmang lui talh pawh an awm nual an ti. Hei chauh hi a ni lo va, mi tam takin sakhaw thilah a rau zawng an ngaisang lui a. Thenkhat chuan insawngbawlna mak danglam deuh a Pathian hriatna neih theih emaw an ti a, chhamphual leh pawlna danglam tak neih an tum nasa hle thin. Hetiang ho hian inkaihhruaina mumal an hnualsuat tlat avangin hripui lengah chuan kai tam hlauhawm ber pawl an ni. Thenkhat chu thlarau lama sang nih chak avangin khawvelin chhiatna a tuar lai hi remchangah lain hrilhlawkna tih angreng lo uar ta viau an awm bawk a, hetiang ring pawlte hian hripui leng karah mahni invawnna fel tak an nei mawh viau a ni awm e. Thenkhat chu khawi hmun emaw, khawi thil emaw lo ngai ‘Pathian thil’ bik riau an awm thin a, chutiang mite chu harsatna tam tak an siam thin a ni. A tawi zawnga sawi chuan Africa Kristianna-ah chuan rau riai ruai, tawngtai dam thei, puithuna atthlak leh sakhua suihzawm, ramhuai hnawhchhuah, tih angreng a la tam hle mai a nih ber chu. Hei hian ngaihtuahtute rilru a tihai hle a nih kha.


All African Conference of Churches (AACC) -in tan a la

Hei hi an dinhmun a nih avangin All Africa Conference of Churches chuan Kristiante fuihna leh kaihhruaina a buaipui nghal a. ‘Ten Theological Theses on Covid 19 in Africa’ tih chu May 29, 2020 daih tawh khan a lo tichhuak tawh a ni. Hei hi an hlawkpui ta viau emaw a tih theih a ni. Chumi an thuchhuahah chuan point tha tak tak, keini ho tan pawh pawimawh em em a tam hle mai. Hlawm thumin han sawi chhawng ila:

(i)             Zirtirna dik lo laka inven an ngai pawimawh: Covid 19 hripui lo awm chhan leh tum intihria an tam ta viau a ni awm e. Chutiang zawng zawng chu zeldin thu vek a nihzia an sawi. Sakhaw zirtirtu, thuhriltu leh puithiam zingah pawh he hripui bul lo intanna leh lo awm chhan hriaa insawia zirtir pawl an awm thin. Khawvel tawp hnaih tawhzia entirna, Pathian hremna, etc. anga sawi duh te pawh an awm. Chutiang mite thusawi chu innghahna tlak a ni miah lo.  Pathian thiltum hi kan hre phak lo a ni. Zawlneia inchhal hrilhlawknate kan fiah vek a ngai. Hetiang hun mi rilru a derthawn lai hi chuhin mi thenkhat chuan hrilhlawkna hmangin hlauhnate an tuh thin a. Thlarau zawng zawng hi kan fiah tura tih kan ni a (I Jn 4:1). Ringtute chuan huatna tel lo inngaitlawmna nen Pathian Thlarau atangin an sawi em, tih hi kan finfiah  ngam tur a ni a. A hriat theih dan pawh Thlarau dik chuan Bible thu kalhin a sawi ngai lo a ni. Khawvel tawp hnai zawnga mite zirtir vak te phei chu tih loh tawp tur a ni a. Kan harsatna leh tuarna karah hian Pathianin min awmpui reng a ni tih kan hriat a tul a ni, an ti. AACC hian rinna nawi ve tak tak a do nasa hle mai.

(ii)           Kohhrante an au: Covid 19 hian ei zawnna, sum leh pai leh hriselna a khawih avangin hlau leh beidawng kan tam hle a, Kohhranin khawtlanga a mawhphurhna chungchangah ngaihtuahna thar a neih a pawimawh hle a ni, an ti bawk. Hringnun inzawmna vekzia hi Covid pandemic-ah hian a lang chiang hle a. Chutih rualin Kohhranin mi te be leh chhumchhiate lamtang a nihna a lanchhuahtir a tul tak zet a, anmahni kaltlanga kan Lalpa rawng kan bawl a ngai a ni. ‘Nun tam’ tia min zirtir awmzia buaipui thar turin kan hmaah chona a awm a. Mi thenkhat zirtir fo anga hausakna leh awmnawmna hi rinna rah duhawm tak a ni tih te hi zirtirna tluantling a nih lohzia a hriat ta bawk a. Hringnuna thil hlu berte chu lo lang fiahin, kan mi hausate pawhin khawtlang thatna lama an neih an hman thiam a hun tawh a ni. ‘Nun tam’ chu mi vannei thenkhat mai ni lo, kan zaa kan neih tlan hunah chauh a awmzia hriat fiah theih tur a ni si a, tiin.

(iii)         Sorkar leh Khawtlang mawhphurhna an hmu chiang: AACC hian he hripui karah hian Kohhran program langsar ber inkhawm a theih loh tlat avang hian ngaihtuahna sen a ngaihna an hmu pha a. Hmanlaia kan tih dan diak diak lo deuh hleka Pathian biak inzirtir thiam a ngaizia an hmu thiam nghal. Tunlai media hi engtin nge kan hman tangkai ang tih kan zir nasat a pawimawh a. Hei hi kan dinhmun ang zela Pathian biakna dik kan neih theih nana thil tul a ni. Chutiang bawkin chhiatni thatni an hman dan ennawn a tul hlein an hria. A bik takin Africaah phei chuan mitthi vui hi an ngai pawimawh a, unau leh thenrual tha zawng zawng telna turah an ngai a, ‘social distancing’-in hei hi a rawn sut avang hian an hmalam zel tura ngaihtuahna fim leh sawt tak an neih a tul tih an sawi nasa. Chutih rualin sorkar thuneitute nena Kohhran a kal kawp zel a pawimawhna an puang a. Sorkarin a mipuite hripui leh thil duhawm lo laka a venhim a ngai a, Kohhran pawhin sorkar hmalakna thlawp a, dikna chanvo mi zawng zawngin an chan theih nana tanpui zel hi a tih tur a ni, tiin.


Beiseina dik nena hmachhawn

Covid 19 pandemic hi reh leh mai tur, nunphung pangngai chhunzawm leh mai tura ngaihna thuk tak neih a awl hle. Mahse chutiang chu a ni mai dawn lo emaw tih theih a ni ta. Mithiamte sawi hi ka lo hrethiam lo thui hlein ka hre thar a. Nunphung pangngai kha a danglam hlen dawn emaw ni aw a tih theih a ni. A damdawi hi hmu chhuak tehreng pawh ni se, a hlauhawmna hi engti chen nge a kiam ang? Engti taka thihpui theih nge a nih zel ang? Engtiang takin nge thil tihho hi a harsat zel ang? Hmalam chhut thiam lo tan chuan hriat thiam a har a ni. Amaherawhchu, kan nunphung hriat thiam dan hmasa leh hman thiam sa kha tih danglamin a awm dawn a, engtinnge a tha thei ang berin kan her theih ang? A hma aia tha zawka kan chhuah hlauh theihnan ngaihtuahna i seng zel ang u le.

 


Comments

Popular posts from this blog

Engtinnge Kristian Nun Nghet kan neih theih ang le?

CHANCHIN THA NIHNA TAK

ISUAA DAMNA