𝐈𝐒𝐔𝐀 𝐒𝐀𝐖𝐈 𝐃𝐀𝐍𝐀 𝐈𝐒𝐑𝐀𝐄𝐋 𝐓𝐀𝐊

Mizo Kristianten Israel kan ngaisang hi thil awm lo lutuk niin a lang lem lo va. Kan Lalpa Isua Krista chipuite an ni a, Bible hi Israel ho chanchin a nih deuh mai avang leh kan inzirtir nasat em avang pawh hian keimahni history reng anga ngaina awm pawh kan ni. Hriat kan tum nasa hle si a. Mak ka tih erawh chu Israel mi, Juda mi nih kan chak ve em em mai leh rem leh rem lova insawi luh talh kan tum fo mai hi a ni. Hei hi Thuthlung Thar ziaktuten an tum niin a lang thei ngai lo va, Isua Krista rina Kohhran member nih hi a ngai ropui ber niin a lang. Hemi tifiah tur hian Matthaia 8:5-12 i lo zir ang u hmiang.

Isua leh Jentail pa

Tin, Kapernaum khua a lo luhin a hnenah sipai za hotu a lo kal a, “Lalpa, ka naupang a zeng a, inah a mu reng a, a na hle mai,” tiin tidam turin thahnemngai takin a ngen a. Ani chuan a hnenah “Ka lo kal ang a, ka rawn tidam ang e,” a ti a.

Sipai za hotu hi Thuthlung Tharah vawi tam tak an lang a. An hminga a lan ang hian sipai 100 vel enkawltu an ni a, pawimawh tak an ni. Rom sorkar hnuaia mi tangkai pha chin an ni tih a hriat theih mai. Heti taka Rom sorkar officerin an hmuhsit Juda tlangval pakhat ve mai, khawvel tehfunga ropuina danglam bik nei miah si lo, thahnemngai taka a fa tidam tura a ngen mai hi thil mak angreng tak a ni. Lal Isua thiltitheihna a mit ngeiin a lo hmu tawh thin pawh a ni mai thei e.

Lal Isua pawh hian a beiseina hi a hrethiam ni tur a ni, “Ka lo kal ang a, ka rawn tidam ang e,” a ti nghal mai a ni. Ngaihtuah chianin Isua thu sawi hi a awmzia a thuk hle tih kan hre thei a ni. Natna zawng zawng hi a thuhnuaiah an awm a, a duha tidam mai thei a nihzia a lang. Hetianga sawi thei hi tumah dang an awm lo. Doctor thiam berte hian tihdam zawh loh an nei thin. Damna chu an kutah a awm lo tih an hre chiang. Tihdam theihna thilpek dawng nia inchhal leh kan hriat ngatte pawh hian ‘Ka rawn tidam ang,’ an ti a nih pawhin an tisual zing ve ngawt ang.

Lal Isua erawh chuan Juda leh Jentail thliar hauh lovin ‘Ka lo kal ang a, ka rawn tidam ang che u,’ a ti thei a ni. Tihdam theih loh palha mualpho a hlau miah lo! A thiltihtheihna a hre chiang a, a rawngbawlnaah Jentailte an leng a ni tih a lang bawk. A mite tan engkim a ti thei, mahse a chatuan remruatna huang chhungah tul a tih angin a ti thin. A mite thatna tur ang zelin a ti bawk tih i hre tlat ang u. Amah ringtu zawng zawng chuan damna famkim kan chang vek, tunah emaw nakinah emaw.

Rinna dik                                                                                                                                                                                                                                                                                Sipai za hotu erawh chuan a chhâng a, “Lalpa, ka in chhûnga ko lût tlâk che ka ni lo, thu chauh sawi la, ka nau chu a dam mai ang. Kei pawh mi thuhnuaia awm ka ni a, ka hnuaiah sipaite an awm leh chhâwng a, ‘Kal rawh,’ ka tih chu a kal a, ‘lo kal rawh,’ ka tih chu a lo kal mai a; ka bawih pawhin ‘hei hi ti rawh’ ka tih chu a ti mai thîn,” a ti a… Isuan, sipai za hotu hnênah chuan, “Kal tawh le, i rin angin i chungah lo thleng rawh se,” a ti a. Tin, chumi dâr ngeiah chuan naupang chu a dam ta a.

Rinna chungchangah Mizo Kristiante kan buai chawk. Eng tak hi nge rinna chu a nih tih kan sawi dan a danglam fo thin. Sawi dan mak danglam angreng tak tak pawh a awm. Chutih laiin a eng lai tak hi nge rin tur tih pawh buai theih a ni fo. Lal Isuan min thawh zawh sak vek tawh hi nge rin tur, Amah Lal Isua hi? tih zawhna te pawh hi hriat fiah a pawimawh khawp mai. Ama nihna (Lal leh Chhandamtu a nihzia) pawm chiah si lovin amah ringtute tana a thawh zawh tawh sa rin kan tum ve ngawt ang tih a hlauhawm thin. Chuti a nih chuan kan nun kan rem fuh hleithei hauh lovang.

Thuthlung Tharin a zirtirna fiah tak chu Lal Isua kha rin mai tur niin a lang a. Amah Lal Isua nihna, Lalpa a nihzia leh Chhandamtu a nihzia lo pawmtute khan amaha awm thlarau malsawmna (ent., chhandamna, enkawlna, vanram, adt.) chu an chang mai dawn zawk a ni. Min thawh zawh sak tawhnaa innghah emaw, rin emaw hi chu Amah ber ring tawhtute awm dan tur a ni zawk. Chanchin Tha kohna pawh hi min chhandam tawhna ring tura insawm aiin a ring apiang tana chhandamna a hawnzia hi a ni zawk awm e.

Jentail a ni na vang vangin sipai za hotu hi chuan Isua hi a ring chiang ngawt mai. A thuneihna a ring a, eng harsatna pawhin a do zo lo tih a hria. A lakah a inngaitlawm em em bawk tih a lanna chu ani Juda thingtlang tlangval mai luhna tlak lova amah Rome sipai za hotu in meuh pawh a ngai thei tlat mai kha a ni. Rinna dik chuan inngaihtlawmna a keng tel a, Pathian hmaa mahni dinhmun dik tak hmuh chianna hi a lang tel thin a ni. Isua darthlalangah inhmuhfiahna a thleng a ni ber mai. Pathian rilru hneh thintu chu ama laka an tlawmzia hre chiang em emtute hi an ni thin.

Israel tak

Isuan chu chu a hriatin mak a ti hle a, a zuitute hnênah chuan, “Thu dik ka hrilh a che u, Israel zîngah pawh heti êma ring nasa hi tu mah ka hmu lo. Ka hrilh a che u, chhak leh thlang aṭangin mi tam tak an lo kal ang a, vânramah chuan Abrahama te, Isaka te, leh Jakoba te nên ruai an la kîl ho vang a;  Ram fate erawh chu pâwn thimah hnawh chhuah an ni ang; chutah chuan an tap ang a, ha an thial ang,” a ti a. 

Israel ngaihsanna hi Mizo Kristiante rilruah a intuh nghet hle mai. Pathian hnam thlan an nih avangin engmah hi an tisual thei lo emaw tiin kan tan bur emaw tih tur a ni. A tawp a tawpah chuan chhandam vek ni turin ‘special status’ kan pe thin a. Ringtu intite meuh pawhin Israel nih kan chak ru fo a nih hi. Eng vang emaw tehreng ni, insawi luh tum pawl pawh hi an rawn chhuak reng mai a nih ber hi. Heta Lal Isua thu sawiah erawh hi chuan Israel mi han nih chakawm em emna hi a awm lem lo a nih hi.

Sipai za hotu khan Isua a rinna a tilang chiang hle a, khatih laia Juda ho man phak miah loh Messia a nihna a lo pawh reng a ni mai thei. Isua khan Chanchin Tha duhawmzia leh huam zau zia a lo sawi lawkna hmanrua pawh a ni ta nghal kan ti thei ang. Jentailte pawh ni se Isua an rinna avangin Judaho ngaihsan ber Abrahama, Isaka leh Jakoba te nen tual khata an len tur thu a sawi mauh mai. Hei hi Isua ringtute chan tur a ni. Thisena Judate chan tur aiin a tet zawkna a awm dawn em ni? Heti khawpa amah ringtute chanvo a sawi len lai hian keini zinga mi thenkhat chuan Isua Krista thlauthla hmaka Israel nih pawh kan duh mai si! Kan Lalpa tum hi kan thelh thui awm mang e.

Heta Isua thu sawi mak deuh mai chu ram fate, Israelte zawk, an che chhe thei viau tura a sawi hi a ni. Pawn thima hnawh chhuah zawk tur angin a sawi a ni. Tah leh ha thial an tuar bawk ang. A sawi awmzia chu- ‘Amah rin a pawimawh ber, chu chu Chhandamna channa hnukpui a ni. Pathian hnam thlana inngaite pawhin Amah an hnawl chuan rorelna niah hnawl an ni dawn tho tho. Tuna thinlung kawngkhar hawng a, ring maitute chan hi a sang ber,’ tih hi a ni awm e. Heti a nih avang hian Isua Krista ringtu nih, Kohhrana awm, hi nihna ropui leh hlu ber a ni tih hriat leh vawn tlat a tha e. A aia ropui Pathianin din a tum lo a niang.Chu mai bakah thisena inchhui luh tum zawng hi Thuthlung Thar thuchah nen a inhlat em mai!

"We tried to get the biblical perspective of Israel.  In the past, the chosen nation; in the present, the international messianic community of believers in Jesus; in the future, a growing community that will incorporate many more gentiles and many more Jews.”

John Stott

*****