𝐌𝐈𝐓𝐇𝐈𝐀𝐌𝐓𝐄 𝐋𝐄𝐇 𝐏𝐀𝐓𝐇𝐈𝐀𝐍

 


Mizoten Facebook kan hman thiam chhoh tirh khan inhnialna a nasa tiah tiah hle. Group tin maiah khan insumkar hauh lova mahni rilrua thil awm thuk ber phawrh chhuahna a thleng ni ngei tur a ni. Eng emaw zawng chuan a nuam angreng fu a, hlawkpui tak erawh kan awm meuh ang emaw? Kan thil hriat leh ngaihdan, sawi chhuahna hun tha kan neih ngai lem loh, tu hriatpui lohva kan vawn keuh keuh phawrh chhuahna hun tha leh hlimawm tak atan kan hmang ta ni tur a nia. Khatiang boruak na angreng tak kha dai deuh tawh mah se a hnuhma kha a la cham reng a. A bik takin Kohhran sawiselna leh Pathian chungchanga inhnialna a pawng nasa zual lai a ni awm e.

Thangthar tam takin zir thiamna leh Pathiana rinna nghah hi inhmeh lo riauin an hria a ni mai thei. Hei hi kum 2000 inher lai vel laia New Atheism-in a rawn ken pakhat a ni thei ang. Sakhua chu mawl lai huna an lo neih, tunlai hriatna leh thiamna khawvela mamawh tawh loh,  han lak lungrun viaute chu thil zahthlak tak zawk nia ngai tura intuh tumna a nasa hle. Hetih lai hian The Free Press Editor Peter Savodnik chuan ‘How Intellectuals Find God’ (Eng tin nge mithiamten Pathian an hmuh) tih article (28.12.24) ngaihnawm leh pawimawh tak a rawn ziak leh ta mauh mai. He thuziakah hian tunlai khawvela mithiam tam takin Pathian hnawl lem lohzia a phawrh a ni ber a.

Peter Savodnik hian University of Virginia-a Senior Fellow, Institute of Advanced Studies in Culture, Matthew B. Crawford chanchin a sawi hmasa ber a. Crawford hi naupan lai atangin Pathian lam a ngaihsak lo hrim hrim a, a ngaihtuahna kaihruaitu a ni ngai lem lo. University of Chicago-a a zir lai chuan ‘agnosticism’ (Kan hre lo) tih a pawmchilh deuh a, Frederick Nietzsche-an Kristian sakhua a sawiselna ‘Mi chaklote innghahna’ a tihte chu tha a ti angreng hle thin. A nupui lo ni ta Marilyn Simon a tawn meuh chuan nun danglam, he khawvel piahlam thil a hmu ta tlat a ni. A sawi danin, “Simoni chu a fing a, rilru a tawk thin bawk; nun inhawng tak chakna a nei a, chu chakna chu a rinna atanga lo chhuak a ni si,” tiin.

He mithiam Greek philosophy, neuroscience leh philosophy of science lamah te pawh kutchhuak hlu tak tak nei nual tawh hian hmuh fiah thar a nei ta tlat. Chu chu thu thar em em erawh chu a ni hran lo: “Rilru hmang thiam tam tak, ngaihtuahna fim leh science hian engkim-  kan lo awm chhan, kan nih zel dan tur leh hringnun awmzia - sawi fiah theia ngai thinten tuihalna mak tak an la nei cheu. Keimahni aia lian fe, eng emaw tak min phuttu a awm a ngai a. Kan pawn lamah hian hringnun awmzia chu a awm tur a ni ang,” tiin. A hmu chiang fu mai. Hman atanga an sawi tawh thin dan kha a nia. A dik reng bawk a ni.

Crawford hian hetiang thute hi kum 1996 vela a sawi ni ta se chuan amah pawhin mak a ti ngawt zawkin a rin awm. Khatih hun lai kha chuan Richard Dawkins te khan na tak takin, “Sakhaw rinna hi khawvela thil awm tawha tha lo berte zinga mi, zawnghri ang maia thil pawi, dam har zawk si,” ti tein a lo sawi thin nghe nghe a nih kha. Peter Savodnik hian, “Thil thuk tak mai a lang chhuak mek. Philosopher, novelist leh kan mithiam ber berten tun hmaa sakhua an nuihzat ang kha a ni ta lo. Eng emaw kim lo an hmu thiam. Historian Niall Ferguson pawhin, ‘Sakhua hian Lenina leh Hitlera te sakhaw zirtirna dik lo ang chi atangin min humhim tlat a ni,’ a ti ,” tiin a sawi. New York University psychologist leh best-selling author Jonathan Haidt-an, “Mihringte hi innghirngho leh inbei reng chung hma kan sawn ve zel tho a. Chutih lai chuan kan thatpui theuh turin thil serh tlan leh nun dan phung inphut tawnna kan lo nei tlat mai a, chutiang chu Atheism (Pathian awm rin lohna) hian a nei ve lo a ni,” tia a hrilh thu Savodnik hian a sawi nghe nghe.

Savodnik hian tunhmaa Kristiante nuihzattu podcaster lar Joe Rogan-an zahpui hauh lova “We need Jesus” tih a puan thu te, Comedian lar Russell Brand-an baptisma a chan tak thu te pawh a sawi. Mak ve tak chu a ni. Sumdawng hausa Peter Thiel te, atheist lo ni thin tuna khawvel mi hausa ber Elon Musk ten Kristianna lam an hawi tak tlat thu te, Canadian Psychologist lar Jordan Peterson-an “Pathian awm hi chu chiang tak a ni. Thil dang zawng zawng awm chhan chu Pathiana a innghah vang chauh zawk a ni,” a tih tak thute hi a ngaihnawm.

English writer, environmentalist, poet leh thinker ni deuh duah Paul Kingsnorth ang te hi chu sakhaw rilru nei angreng tak an ni sa a, an sakhaw mi dan erawh chu Pathian lam hawi lo zawngin a ni a. Thilsiamah hian chu ‘thlarau thil’ chu a hmu thiam zawk a ni awm e. A tirah Zen Buddhist a ni a, tichuan ‘neopagan’ a ni leh a, a tawpah chuan Kristian sakhua a hre chiang ve ta bawk a. “Tunlai khawvel culture hi chuan thlarau thil a nei hlawl lo. Hman lai atanga lo awm tawh sakhaw nun te, rimawi te, thil ziak te zawng zawng hi holam maiah kan han ngai vel a. Kum 100 chhung vela kan inzirtir tawh hmasawnna, finna leh ngaihtuahna fim kan tih zawng zawngte hi a sawp rup hun kan thleng hnai tawh a ni,” a ti.

Ayaan Hirsi Ali chanchin hi a ngaihnawm fal hle a. Somalia rama Muslim chhungkuaah a piang a, kum 5 a nihin a pi leh a pi thianten a ‘serh’ an tan sak (hmeichhia ni mah se) a. Kum 20 a tlin chhohvin Netherlands-ah a tlanchhia a. Mi thiltithei tak a ni ve a niang chu Parliament memberah te a tling ta hial a. Atheist niin Muslim sakhua a sawisel nasa hle. Kum 2004-ah a thianpa an thah sak a, a ruang chungah chuan chemtein ani chu a dawta an thah tur tih thu an vit bet ngat bawk a ni. Pasalte neiin lehkhabu te pawh a ziak a. Mahse, a nun hluiin a rilru a tibuai nasa hle a ‘depression’ hialte pawhin a tibuai a ni. Tichuan, zu inah a tuan a, psychiatrist-te rawnin damdawi an pe an pe ringawt thin.

Hirsi Ali hian British philosopher Roger Scruton hnenah a harsatna a hrilh a, Scruton chuan, “Pathian i ring lo a nih pawhin, mawina (beauty) tal hi ring ta che,” tiin a rawn a. Scrutonan, “Mihring kutchhuak mawi ber berte hi Pathian kaihnawiha tih vek an ni,” tia a hrilh chu a la thutak hle. Kum 2022 velah chuan Kristiante Pathian chungchang a ngaihtuah tan ta a. Hirsi Ali hian Islam do hneh tur chu Kristianna chauh niin a hria a, chutih karah Kristian sakhuaah hian nun thar leh rilru thar dik tak a nei niin a insawi bawk. Atheisma a sangawizawnpui thin Richard Dawkins te chuan an helh al al hle. An la indebate leh ta nghal a!

Peter Savodnik-a article hi https://www.thefp.com/p/how-intellectuals-found-god-ayaan-hirsi-ali-peter-thiel-jordan-peterson -ah chhiar theihin a awm a. Saptawng chhiar thei zawng zawng chuan chhiar ngei ngei chi a ni e. Thu pawimawh leh ngaihnawm tam tak a inphum. Tunlai khawvel tana zir tur tha a tam khawp mai. Intih lungfin luat avanga Pathian hnawl titih emaw, khawvel chakna um avanga ngaihsak lo emaw awm thin mah se, a thilsiamte hi chuan Siamtu hriatna hi an kalsan hlen tak tak thei dawn lo a ni. Ama hlimthla hi mihring thinlungah a lo dah nghet em mai!


 

 

Comments

Popular posts from this blog

𝐙𝐔 𝐋𝐄𝐇 𝐑𝐔𝐈𝐇𝐇𝐋𝐎: 𝐓𝐇𝐋𝐀𝐑𝐀𝐔 𝐍𝐔𝐍 𝐀 𝐍𝐆𝐇𝐀𝐖𝐍𝐆 𝐃𝐀𝐍

KTP LEH ZIRNA

CHANCHIN THA NIHNA TAK