𝐒𝐀𝐁𝐄𝐍𝐆𝐓𝐔𝐍𝐆 𝐒𝐄𝐑𝐌𝐎𝐍

 

 

Sabengtung, sa zawng zawnga sa mawl bera an ngaih; sa hmuhsitawm ‘ass’ an tih mai, sap ho phei chuan mi chhawih ber sawina tawngkama an hman thin kha ropui taka Jerusalema a luh ni khan amah phur turin Lal Isuan a thlang tlat mai si a. Sabengtung tan chance a awm ta a ni.He khawvel standard chu hmang dawn sela Isua khan pui takin sakawr chungah a chuang vuh mai tur a ni a. Mahse he khawvel tehfung hi a tehfung a ni si lo. Indonaa chak a, hmelmate tharuma vai kiang lal a ni dawn lo va, midangte tana inpe tluan chhuak, tlawmna leh hmangaihnaa roreltu lal a nihzia tihlan a duh a ni mai thei e.

 

Nuihzatthlak khawpa inhmeh lo tur chu hemi ni hian sabengtung hi han chapo ve tlat mai se, tih hi a ni. Anih loh leh chawimawina hi ama dawn leh ama phu ve reng emaw lo ti ve tlat mai sela. Isua kalna tura puan an phah kha amah vang emaw lo ti ta sela, Isua chawimawia an hnahchhawl vai leh an au rual dum dum kha ama tan emaw tiin lo induh phah ta sela, a atthlak awm teh e. Sabengtung mai mai tih awm chauh a ni ang. Chutiang chiah chu Pathian rawngbawlnaah hian kan nihna dik tak leh dinhmun chu a ni thin.

 

Isua vang chauhva mawi, Isua vang chauha mite lawm hlawh, Isua vang chauha mual eng hmu ve vai vai, Isua vang chauha mite hriat hlawhte hian induhna leh chapona kan han nei tlat thin hi chu kan nihna a hriat loh theih thin teh e maw. Kan ropuina ber chu kan chunga Isua a chuan chauh hian a ni. Sabengtung mai mai te hi kan lo insi ang a, kan lo inpet ang tih a va hlauhawm em! A zahthlak dawn lutuk! Mahni nihna a hriat loh thlak dawn em mai! Sabengtung hian a chang sang thlawt e, mahse ama theihna vang chu a ni thlawt lo!

 

He sabengtung chungchanga thu ngaihnawm ber mai chu Isua tan a inphal em em mai hi a ni. Isua khan a zirtir 2 a va tir a, ‘Lalpan a duh a ni’ an va tia, a neitute pawh khan an lo pe nghal mai a; a sabengtungte pawh kha hel lovin Lalpan a duh a, a mamawh na na na chuan a thu anga a hman tangkai turin an awm tawp mai a ni. Chu lai tak chu a pawimawh lai ber a ni. He inphalnaah hian chawimawina a inphum ru thin a ni. He inphalnaah hian ropuina sawi sen rual loh a tel a ni. Ngawi teh u, thian te u. Kan a a nih pawhin Isua tan inphal tlat mai ila, kan mawl a nih pawhin Isua phurtu ni tlat ila, kan kan khawsak harsa a nih pawhin Isua tan i ding tlat teh ang u.

 

Pawi ber mai chu Pathian tan kan inui tlat thin hi a ni. Han hre chiang ila chuan kan inui dawn loh nen ti rawh u. Kan inui thin chhan chu kan hmuh chian loh vang a nih ka ring. Kan Pathian hi engkimtithei, min hmangaihtu, kan mamawh ang zela engkim min pe thin…tih chu hre tak tak ila chuan inuina tur chhan a awm mawlh lo. Video viral pakhatah chuan mai tai lian deuh mai leisaktu tur a zawng a, chu mai chu verh kuain a chhungah chuan pawisa a hnawh tun mai a, leisaktu tura a ngente kha chuan an hmu thei lo va, khawngaihna avanga lo leisaktu chuan mai lian tak chhunga pawisa zawng zawng chu a dawng dawn si! Hriat loh vang hian kan chan hnem thin teh e.

 

Tunlai zoram khawvel thu lar ber  ‘hawng 440’ chungchang te hi han ngaihtuah chiang teh u. Lan dan ang ni pha lo kan va han tam dawn em ti rawh u. Kan kawrah chuan kan tha, kan sakhaw mi, a takah chuan Pathian leh a duhzawng chu eng atan mah kan ti lo a ang thin. Ziaktu pakhatin a tia lawm – Kristian chu kan ni a, kristian goal chu kan duh chuang lo va, khawvel goal tho kha kristian deuhhleka neih kan tum mai chauh a ni, a ti. Hringnuna Kristiante goal chu khawvel goal laka hrang hlak a ni dawn tihna a ni.

 

A awmzia chu Kristian nih chu kan duh tho a, mahse Kristian goal - vana ro khawl te, rawngbawlna avanga chan ngamna te, inserh nun te, Chanchin Tha hril hna te, vengte hmangaih te, adt.,   –  chu mi tam takin kan nun chhuahpui em em lem lo. Khawvel mite goal tho ‘hausakte’, ‘hming than te’, ‘mi chawimawi te,’ ‘nihna sang te’, ‘dinhmun tha te’ leh a dangte hi kan la um tho si, a tihna a ni. Kan ni em tih inenfiah a hun e. Mi thenkhat phei hi chuan Kristianna leh a rawngbawlna te hi mahni intihlenna hmanruaa hman an tum emaw tih theih zu nia!

 

Mizo Kristian inzirtirnaa kan kal kan nasat em em chu hei hi a nia. Lal Isua khan, “… mi hausa Pathian rama luh aiin, hriau benga sanghawngsei luh tlang a awl zawk,”(Mt 19:24) a tih kha a nia. Sanghawngsei hriau benga luh chu a har awm ti rawh u. Chuti taka hausakna hi Pathian ram min hlattirtu a nih dawn chuan hausak hlauhawmzia hi sawi uar a, inzirtir nasat em em tur ni awm tak a nia. Mahse, keini thung chuan Pathian malsawmnaah kan ngai daih! Kan awt em em fo! Hausate kan chawimawi a, entawn atan kan chhawp chhuak thin! Kan awt ru theuh! Hausak kan chak theuh!

 

Min lo hre sual lo hram teh u. Heta hausa ka tih chin hi chu mamawh bak nei te ti ta ila a dikin ka ring a. Mi tam zawk hi chu kan mamawh pangngai pawh kan nei phal lo rih zawk a. India sorkar tehfung hmang ta ila thla khata Rs 50,000/- atanga Rs 250,000/- vel la lut thei hi middle-class a ti a. Chumi hnuaia mite chu mi harsa, chu mi chunga mite chu mi hausa a ti mai a ni. Middle-class hi chu mahni mamawh nei ve thawkhatah a ngai a ni awm e. Mi tam zawk hi chuan middle-class ni tur pawh hian kan tan fe a ngai a. Kan ni pha lo hi a pawi zawka, thawh rim a ngai a ni.

 

John Calvinan, Kristian chuan kan khawsakna atana kan mamawh leh midangte tanpuina tur thawh chhuah kan tum tur a ni, a ti e an ti a. A pawmawm khawp mai. Cultural Christian ve hram hram Western Capitalist Elon Musk te, Atheist Materialist Chinese Businessmen Jack Ma, Laxmi, Goddess of Wealth neia be thin ngat Indian Billionaire Anil Ambani leh mi tam tak anga hausakna hi ‘value’-a nei a, um tur kan ni lo. Pawisa chu a pawimawh chin a awm mai thei, mahse Kristian chuan Isua sawi angin ‘sum lem’ a nihna a hre thiam tur a ni ang.

 

Mizo Kristiante hian kan Chhandamna thluk dan pawh siamrem hret ngai awmin a hriat thin a. Kan Chhandamna sawi thin hi a ‘man-centred’ lutuk thinin a lang. Chhandamna tak chu ‘God-centred’ a ni si a. Ka sawi awmzia chu hei hi a ni. Chhandamna kan sawi hian keimahni mihringin kan chan tur lam kan uar rei ta lua e, Pathian chan tur lam i uar tawh ang u. Chhandamna hi ka vanram kai leh kai loh chungchang chauhah ka ngai a, Pathian hian he chhandamna  Chanchin Tha hril tura min tih hian ‘thlarau bo’ chauh hi a buaipui emaw kan ti a, chutah chuan tawngchham takin kan tawp thin. Sabengtung kha, “Lalpan a duh a ni,” tiin an va kai a, Bible Lehlin Thar chuan, “Lalpan a mamawh a ni,” tiin a dah bawk a. Min mamawhna kan chhut thlen a ngai.

 

Ni e. Thlarau chhandamna chu a pawimawh em em a. Mahse maw, Pathianin Chhandamna min peka a tum chu ‘man-centred’ ni lovin, ‘God-centred’ – Ama ropuina tur hmanrua kan nih theih nan a ni. Pathian chuan “He pa, he nu hi vanram a kai theih nan ka han chhandam teh ang. A sual simin han piangthar se aw, vanram a kai mai tur a nia!” tih chauh hi a buaipui a ni lo va – “He pa, he nu hi ka ta turin ka’n chhandam teh ang, sual simin piangthar sela ka awmnaa awm tur leh tun leh chatuan atana ka ropuina hmanrua, felna hriamhrei, ka ta turin ka duh a ni,” a ti a ni zawk. Pathian thiltum chu Pathianah a tawp a ni. Mihring chanah a tawp si lo.

 

Pathianin ama tana min chhandam a nihna hi kan uar a tul tawh tak zet a. Kan pianthar hnua ‘thiltha tih’ hi ‘optional’ a ni lo va. Kan awmna tura Pathianin a lo ruatlawk thlap, kan chhandamnaa tel a ni a, thlarau chhandamna nena lak hran chi a ni lo. Chu tak chu sabengtung ve mai mai min chantir a, chawimawia kan awm ve nan kan chunga chuan a duh a, kan chunga chuang tur hi a ropui em avang hian inphal a manhla a, an chunga chuantirtu tumah an la inchhir ngai lo a ni.

 

*****