𝐂𝐔𝐋𝐓𝐔𝐑𝐀𝐋 π‚π‡π‘πˆπ’π“πˆπ€ππˆπ“π˜







“Ringtu ni lo mah ila Cultural Christian ang chuan ka inngai ve tho. Kristian tak nih leh cultural Christian lo nih hi thil dang daih niin ka hria. Kristian hla leh Christmas hla te hi ka ngaina hle a, Kristianten nunphung an zirtir dante hi tha ka ti a. Chuti zawnga sawi chuan Kristian ram kan ni reng a. Tunlaiah ringtu an tlem zel tih kan hria a chu chu tha ka ti viau bawk. Mahse kan biak in lian tak tak te, leh Pathian biakna hmun dangte hi bo dawn ta se ka lawm lo viau ang. Sakhaw dangin luah lan dawn phei se a pawi ka ti hle dawn a ni. Christianity leh Islam hi pakhat zawk zawk thlan tur ni ta se, Christianity ka thlang ziah ang. Islam nena han khaikhin phei chuan sakhaw tha tak a ni tih hi ka pawm dan a ni.” He thu hi Richard Dawkins, tunlai khawvela Atheist lar ber pawlin tun hnaia a sawi a ni a. Mi tam takin mak an ti a, han ngaihtuah chian deuh phei chuan awmzia a nei thui hle tih a hriat mai.

𝐓𝐑𝐒π₯ π₯𝐚𝐰𝐦𝐚𝐰𝐦
New Atheist meizang hlaptupa berin heti taka Kristian sakhua chungchanga a tha zawnga tawngkam a han chhak chhuak chu mi a barakhaih angreng zawk hle a. A thianpa Christopher Hitschena phei chu a thlanah a lo te thawt ang tih pawh rin theih hial a ni! Sakhua rau rauah Kristian sakhua aia tha a hmu lo tihna a ni a, Kristian sakhuain khawvel a lo siam that tawh dan leh khawvel, a bik takin khawthlang ram tana a hlutna thui takin a hmu tihna a ni bawk ang a. Chu chu thil lawmawm tak a ni lo thei lo a ni. Tunhmaa science leh secularism chauh khawthlang culture siam thatu anga an lo sawi luih thin nen chuan inhlat tak an ni tawh hrim hrim a. Sakhaw hrim hrim hawtuten Kristian zirtirna theih patawpa chirh theh a, ar pan chuk tui lo ang maia an chhuah thin ang hi chu a ni lo deuh tih chu a hriat mai a. Tunhma kha chuan ‘Thuthlung Hlui Pathian hi chu Pathian sual ber a ni,’ ti zawngin a lo tawng tawh thin kha a nia. Welcome back, Richard…
Dawkins-a hi Kristian a ni ve ta tihna a ni hauh lo va, mahse Kristianna thatna a hmuh kan zo tawh ngang lo pawh a ni mai thei. Khatia New Atheist ten sakhua, a bik takin Kristianna, an rawn beih tak nghek nghekah khan a lehlam zawnga movement a rawn awm ve tlat mai a. Kristianna humhalh tumtu ni lem kher lo, zirna huang hrim hrim atangin he khawvel tana Kristian zirtirna hlutna zu hmuh tharna leh phawrh chhuahna a thleng tlat mai hi a ni. Chutiang zingah chuan Kristian pawh ni chuang lo British historian Tom Holland-an kum 2019-a a ziah Dominion: The Making of the Western Mind tih te kha a lar hle a. Kristiannain khawvel tana mal a sawmna zawng zawng sawi hi Kristiante huang chhungah phei chuan thil thar vak a ni lo va. D. James Kenedy, What Happened If Jesus Had Never Been Born,(1994), Alvin J. Schmidt, How Christianity Changed the World, (2004), Vishal Mangalwadi, The Book That Made Your World (2012) tih te kha chhiar manhla tak tak an lo ni tawh thin a ni.

π‡π¦πšπ’π‘ 𝐜𝐑𝐒 π₯𝐨𝐑
He thu hi chu Kristian tana ngaihthlak nuam tak ni lo thei lo va. A thlarau lam thuchah tehchiama kan hriat loh pawhin ngaihtuahna hmang thiam ve ik leh beng han tivar ve thawkhat tan chuan hai rual a ni si lo. Ngaihdan awm sa inkaihhruai tir tum miah lova insawi thin Atheist Dawkins-a pawh hian thu dik a pawm lo thei lo a ni ber mai. Han tih kual han tih kual pawhin han kalna vak tur hi a vang a ni awm e. Tunlai thangtharte ngaihsan rawn intellectual Jordan Peterson te reng hian chu chu an hmu fuhin an sawi zak lo va, mi hausa tawntaw Elon Musk te pawh hian ‘Believing Christian’ an inti bawl bawl lo a nih pawhin ‘Cultural Christian’ nih pawimawhna chu an hmu chian thu an zep lo angreng hle a nih hi. Islam a duh loh luat vanga New Atheist lo ni ve zuai zuai Ayaan Hirsi Ali, Kristian a lo nih tak thut leh a inleh chhan a sawite pawh hi ngaihnawm tak chu a ni.
Oxford pa lar leh mithiam Tom Holland hian ram changkang hmasa khawtlang ram miten nun dan tha, ngaihhlut tur leh khawtlang nun kaihhruaina tha an neih zawng zawng hi Kristian zirtirna chi atanga lo par chhuak vek niin a sawi hmiah mai a. Tunlaia sakhua kan kaihhnawih tir lem loh thil dik leh thaa kan pawm tlanglawn ‘secularism’, ‘humanism’, ‘science’, ‘socialism’, ‘feminism’, tih te leh mi tam zawkin Kristian zirtirna kalh nia an ngaih ‘marxism’, ‘homosexuality’ tihte thleng hian he Kristian rilru atanga lo irh chhuak vek hi a ni, a ti mauh mai a nih chu. Hetih lai reng hian mithiam thenkhat thung chuan Krista ngaisang lovin Kristianna a ngaihsan ngawt theih loh thu an lo chhak chhuak ve mek bawk a. French historian Remi Brague-an, “Europe khawmualpui changkanna hi Kristiannaa rinna nghattute vang ni lovin, Krista ringtute vang zawk a ni,” tia a lo sawi tawh pawh sawi thar a hlawh hle.
Kristianna lo lan hma Greek leh Roman ho sakhaw zirtirna kha chuan chakna, thiltihtheihna leh ropuina a chawi vawng a. Kristianna erawh chuan tlawmna leh tuarna a rawn uar ta daih a. Humanism (mihring nihna ngaih hlut) te hi Greek ho finna atanga chhuak ni lovin Kristianten Pathian ‘anpuia’ siam kan nih anga an zirtirna leh mi zawng zawng tana Pathian Fapa inpea lo thi ta tih zirtirna atanga chhuak a niin a sawi a. ‘Human Rights’ leh ‘Intluktlanna’ kan tih zawng zawng pawh hi Isua leh Paula zirtirna atanga chhuak nihzia thu a tang tlat a ni. Kristianna do nasa ber bertu – Friedrich Nietzsche, Marquis de Sade leh Nazi Party te meuh pawh kha Kristian zirtirnain thil a tihdanglam nasatzia pawmtu ber berte an ni, a ti. Kristian pawh ni chuang lovin heti taka a tang ngam hi a that dan a dang khawp mai.

𝐀 𝐭𝐚𝐰𝐀 π₯𝐨
Hetih lai hian ‘Cultural Christian’ nih ringawt a tawk lo hle tih erawh chu kan hriat a tul ang. Russell D Moore, Christianity Today magazine Editor ni mai tur chuan Cultural Christian an rawn sawi lar takah hian ‘Atheist ho chuan Kristianna tihchhiat dan tur kawng thar an rawn hmu chhuak leh ta zel a ni maw!” a ti hial a ni. Kristianna enga nuam taka Atheist nih daih leh Pathian ngaihsak lo taka hringnun chen te pawh hi thil awm thei tak a nih tho hmel hi maw. Eng pawh ni se kan Pathianin mi tha leh mi sualte chunga ni a entir theuh ang hian Kristian sakhaw malsawmna chu khawvela mi tupawhin lo dawngin lo chen ang hmiang. A hlutna phawrh chhuak thei an lo awm zel te pawh hi thil lawmawm tak a nih zel a. Mahse, a tak pawh lova a phawvuaka lo hlim mai mai hi a tawk mawlh lo, a kim lova a tawngchham tih hriat tel erawh a tul ang.
Cultural Christian nih ngawt hi kan Lalpan ni tura min duh dan nen chuan a inhlat hle a ni tih hria ila. Setanan mi tam tak a bum hlawhtlinna thin mahni insawi lungawi ve mai mai thilah kan lo la lungawi tawk ve mai mai a nih chuan mahni inbumna a ni pakhat tih hriain tal chhuah thuai tur a ni. Kristianna hi a phawvuaka intihhlim leh mahni phak chin china kan thatpui mai mai tur thil a ni lo va. Mizote khawtlang nun anga Culture atana hman ve mai hi tha bawk mahse nunna tak a pawh lo. Kristianna dik chu kan hringnun thlir dan tidanglam vektu, kan nunphung sawi danglam a, kan tum ram min thlak sak hlawk hlawktu tur a nihzia hi uarin sawi chhawng tam ila. Keimahni ngei pawh eng nge kan thlen chin hre turin kan nun chik ila, chhuanlam fahrah te te hmanga mahni inbawl lungawi mai lovin i han luhchilh tak tak ang u hmiang.


Comments

Popular posts from this blog

CHANCHIN THA NIHNA TAK

𝐙𝐔 𝐋𝐄𝐇 π‘π”πˆπ‡π‡π‹πŽ: 𝐓𝐇𝐋𝐀𝐑𝐀𝐔 𝐍𝐔𝐍 𝐀 𝐍𝐆𝐇𝐀𝐖𝐍𝐆 𝐃𝐀𝐍

Engtinnge Kristian Nun Nghet kan neih theih ang le?