𝐓𝐔𝐍 𝐈𝐍𝐓𝐇𝐋𝐀𝐍𝐏𝐔𝐈 𝐀𝐓𝐀𝐍𝐆𝐀 𝐋𝐎 𝐋𝐀𝐍𝐆


Kumin 2024 India ram inthlanpui chu ka ngaihsak hman lo deuh bawk nen (chuti takin ka ngaihsak ngai lo hrim hrim a), tling tur chiang sa lutuka ka lo ngaih ve deuh ngawt avangin inthlan boruak hre turin tan ka lo la lo hle a. Chutih laiin inthlan chhung a rei lutuk kha mak ka lo ti angreng a, Pu Modi-a te pawl eng ang takin chak ang maw! tih chiah kha kan nghah a ni deuh ber mai a. Assamese thian pakhat hnenah ‘Miracle thleng thut se a duh awm hle mai!’ te ka ti fiamthu a, a nui huk lehnghal! Beisei lawk loh lutuk ‘miracle’ tenau chu a thleng a ni ta ber a. Han titi chhunzawm leh lawk teh ang.
 
𝐇𝐚𝐦𝐚𝐫𝐚 𝐃𝐞𝐬𝐡 𝐧𝐠𝐞 𝐧𝐠𝐞
 
He Hindutva politics avang hian India ram, kan intih tatu viau tawh hi, kan tel ve lohna emaw kan ti hman lek lek tawh a. Hindu ram leh Hindu ngaihdan bakah Hindu ho thatna tur zawng hlira thil tiah kan ngai hman tituai tawh a ni a. Amaherawhchu, tun inthlanpuiah meuh hi chuan ‘India thlarau’ dik tak a rawn pho chhuak leh ta det det ni tur a ni. ‘Chhan tlak ka la awm e!’ a rawn ti ang vel a ni mai ang em! ‘Nge beiseina meichher chu a la mit em lo ve!’ a rawn ti lawm lawm zawk? Sakhaw dang te hi he ramah hian kan tel a, he ram hi kan ta a nihzia hi hre thar ila. He ram thatna tur leh hmasawnna tur hi kan mawh a ni tih pawh hre thar leh teh ang u. Northeast mite hian kan tih theih a tlemin kan nihna hi sawngsawhlawt lova ngaih a awl viau a, mahse tun inthlanpuiah meuh hi chuan Manipura thil thleng te reng hian sawhkhawk a nei nasa a tih a hriat thiam theih ve mai.
 
Hindutva party hian sorkarna la siam mek mah se a nak nemah zen sakin a awm nasa hle a. An hawlh lawr ber Pu Modi-a dinhmun pawh a hniam rawih rawiha ngaih a ni. India ram hi an pawng palzut theih tawh dawn lo niin a lang. Thil mak leh ngaihnawm deuh mai chu an kulhpui ber Uttar Pradesh-a an tlahniam tlat hi a ni a. January thla mai khan Ayodhya-ah Ram Temple hawngin chak an tum nasa rem rem hle. Hemi hma lawk hian state thenkhat inthlanah an che tha viau bawk si a. Mahse, Uttar Pradesh mipuite meuh pawh hi an lo hmin kim hauh lo ni tur a ni. Union Minister ding lai 12 zingah 7 an tling zo lo va,  BJP hruaitu lar Smriti Irani phei chuan vote nuai 1.6 laiin a khingpui a hneh lo a ni.  Ram Temple an sakna bial ngeiah an tla a, Ayodhya atanga hla lo te Sitapur bial an tih, an pathian Rama nupui Sita pianna hmun ngeia an ngaiha an han tla thum dawp mai te hian awmze thui tak a neiah an ngai. Opposition tan tlin ngaihna awm lo anga an ngaih avangin seat an pek hmsak SP miin a hnar a, Congress pa-in a hnar leh a, seat chang ve lo tura inngai Congress pa-in a lo duh ta hlauh a, mahse mi duh loh lawm taka lo dawngtu chu a chak ta ruau mai a ni. Hriatna leh finna piahlam thil a thleng thut thin hi hringnun hlimawmna lai tak chu a ni ve hrim hrim e.
 
𝐊𝐚𝐧 𝐟𝐢𝐧𝐠 𝐭𝐚𝐧?
 
Manipur ram buaina hian kan ngaih mai aiin sawhkhawk a nei nasa a nih ka ring a. Zofate hi chuan kan unau bilte an nih avangin kan veiin kan lainat em em  tih kan hre sa a. Tuna thil thleng hian state dangah pawh an lo ngai lungrun hle a ni tih a hriat theih. A chhan pawh Manipura sorkar mek party hian ‘divisive politics’ (mite then hrangtu politics) a khela a lan vang a ni. Kerala kohhran hruaituin mi rawn phone tumin, “Sorkarna chelhtu party hi chu tun hnaiah chuan tuman an vote duh ka ring lo, heti khawpa ram an tihbuai hnuah an la vote a nih chuan a mak khawp ang,” tiin ka lo hrilh ve ngawt a. Politics thila ka thlirna a dik ve tum tak a ni awm e! Tin, Meitei leh Zohnathlakte inkara thil pawi tak thleng hi Meitei tam zawk chuan an support lo tih a lang theiin a hriat bawk. Opposition party candidate Congress hi vote 109801 laiin a chak tehreng a nih chu! Hei hian Meiteite kan hmuh dan leh remna zawnna kawngah thui tak a hril theih ka beisei bawk a ni.
 
Kum 2023 MLA thlana seat khat pawh chang lo Congress Nagaland-a a chak nawlh mai te hi thilmak a tling a. Thenawm Manipur state thil thleng an duh lohzia Naga ho hian an lantirna niin a lang bawk. BJP leh a sangawizawnpuite party state-a rorel lai an han hneh rup mai hi chuan India hmarchhak mite hi namnul mai mai chi kan ni lo tih a lang fiah khawp mai. Khasi ho pawhin Manipur buaina a thlen tirh khan Shillong Times-ah ‘Manipur dawttu hi kan ni thei’ tiin an state tana an hlauhthawn thute an chhuah a. An state-a hnam pui Khasi-Jaintia leh Garo te zinga hem thlak an hlau ngang a niang chu, rorel lai leh BJP sangawizawnpuite an tla thum dawp dawp mai a ni. Nikum inthlan hma lawka piang Voice of the People Party chuan vote 371910 lawih maiin hnehna a chang mai a ni. Hnam chi hrang hrang awm khawmna India hmarchhakah hian divisive politics hi vulh zel a nih chuan Northeast hian kan tuar nasa dawn tih miten an hai lo. Mizoram chhim lamah te pawh hian an rawlh thui viau tawh tih a lang a, ngaihmawh dan thiam hle tur a nih ka ring.
 
𝐏𝐨𝐥𝐢𝐭𝐢𝐜𝐬...𝐫𝐚𝐮 𝐭𝐚𝐤𝐢𝐧 𝐚𝐰
 
Hringnunah hian thlarau thil leh khawvel thil thenhran hi thil harsa tak a ni ang. Mihringah thlarau leh taksa a inzawm tlat a, a hran bawk si vang hi a ni a rin awm. A changin kan thlarau viau emaw kan tih laiin kan lo tisa hman a, tisa thil emaw kan tih hi a thlarau viau thei bawk a. India theologian pakhat hian a sawi thiam hlein ka hria: “Ka ril a tam leh tam loh chu ka tan thlarau lam thil a ni lem lo va, ka thenawmpa a ril a tam chuan ka tan thlarau thil a ni tawh,” a ti. Politics pawh hi a chang chuan a khawvel thil viau mai thei, mahse a chang chuan a thlarau viau thung. Judaho Assuria, Babulon, Media-Persia sal an tan chhuah tura Lal Kura dintu Pathian thiltih kha a va ‘thlarau’ rem rem em! Rom sorkar tihduhdahna hnuaia Kristiante kum 300 an awm hnua chhuah zalentu ‘Constantine’ kha Pathian belruat ngei niin Kohhran pa zinga mi ngeite pawhin an sawi mai bawk a. ‘Thlarau hnathawh dik tak’ an tihna a nih chu! Politics thilah pawh kan rinna kaihhnawih thil a lo awm thin a, chutiang chu hrethiamin mahni inphata kan vote hlu tak kan hman thiam a pawimawh. A chang chuan politics hi kan ‘thlarau’ leh ‘thlarau loh’ tehfung pawimawh tak a ni zawk dawn a ni.
 
India ram pawh hian chu chu kan hmachhawn mek a. Sakhaw zalenna kalh zawnga kan vote hlu tak kan pek chuan thlarau takin kan tifuh thei dawn em ni ang? Krista Chanchin Tha hril khap leh tul tilotute mawngzawm phet kan lo tum emaw, kan tanghma hai avang chauha democracy rama Pathianin ringtu puitling tin ‘thiltihtheihna’ min pek vote hlu tak kan neih holam taka kan thehthang mai mai chuan thlarauvah thiam kan chang lo tawp ang. ‘Ka vote chu ka ta a nia, ka duh duh ka vote thei’ tih liam mai hi ‘thlarau mi’ tan chuan a dik thei ngai lovang. Kristian dik tak chuan ngaihtuahna sengin ram tana tha a zir tur a ni ang a, mahni tanghma haina ni miah lovin a ‘Vote’ chu ‘Pathian Ram’ zau zelna atan a thlak thin ang. Chumiah tak chuan Thlarau leh Taksa a inzawmzia a lo lang a ni. Hei tak hi Mizo Kristianten kan chian thar tur thil pawimawh pakhat a ni.

 

 

 

 

Comments

Popular posts from this blog

CHANCHIN THA NIHNA TAK

𝐙𝐔 𝐋𝐄𝐇 𝐑𝐔𝐈𝐇𝐇𝐋𝐎: 𝐓𝐇𝐋𝐀𝐑𝐀𝐔 𝐍𝐔𝐍 𝐀 𝐍𝐆𝐇𝐀𝐖𝐍𝐆 𝐃𝐀𝐍

Engtinnge Kristian Nun Nghet kan neih theih ang le?